«پساب» منبع آبی «پایدار» برای صنایع استان است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای یزد با درخواست از بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در تصفیه فاضلاب:

• جواد محجوبی: حدود ۷۵ درصد آب مصرفی در استان به فاضلاب تبدیل می‌شود. قطعاً تامین و مدیریت حوزه آب و پساب نیازمند همه جانبه گرایی و تعامل تمام عناصر تاثیرگذار در این حوزه است که پساب تصفیه شده می‌تواند به عنوان منبع آب پایدار برای صنایع و کشاورزی استفاده شود و این در حالی است که آب زیرزمینی به دلیل کاهش کیفیت و کمیت، پایدار نیست
• در حال حاضر، تنها چند شهرک صنعتی در استان دارای سیستم جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب هستند و نیاز به توسعه این سیستم در سایر شهرک‌ها و نواحی صنعتی احساس می‌شود
• با تصویب قوانین جدید، وزارت نیرو موظف به تأمین آب غیرمتعارف برای صنایع شده است، که می‌تواند به کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی کمک کند. برای توسعه زیرساخت‌های فاضلاب، نیاز به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی وجود دارد که هزینه‌ای بین ۱۰ تا ۱۲ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود و عواید حاصل از فروش پساب به صنایع و فضای سبز به سرمایه‌گذاران بازمی‌گردد

هادی رحیمدل، ناهید عنصری/ مدیرعامل شرکت آب منطقه ای یزد در نشستی که با اصحاب رسانه با بیان اینکه استان به ۱۹ محدوده مطالعاتی در حوزه آبخوان تقسیم شده است، اظهار کرد: کل کشور به ۶۰۹ محدوده تقسیم شده است و از نظر ضوابط قانونی حاکم بر محدوده مطالعاتی، ۱۶ محدوده جزو محدوده های ممنوعه و سه محدوده آزاد هستند. در مناطق ۱۶ گانه ممنوعه، توسعه برداشت آب برای کشاورزی ممنوع است. میزان تخصیص آب به صنایع کم آبخواه حداکثر ۲۵ متر مکعب در شبانه روز یا ۹۱۲۵ متر مکعب در سال است به شرط آنکه سفره های زیرزمینی قابلیت تامین آب را داشته باشند. همچنین از مناطق ۱۶ گانه، چهار منطقه ممنوعه بحرانی شده داریم. ممنوعه شدن یک دشت زمانی اتفاق می افتد که ورودی و خروجی آب با یکدیگر همخوانی نداشته و بیلان منفی دارد.

جواد محجوبی ادامه داد: ممنوعه شدن اتفاقی بود که برای دشت یزد- اردکان از سال ۱۳۴۵ افتاده است و تداوم این اتفاق منجر به فرو نشست زمین می شود. سه محدوده آزاد هم کویر ریگ زرین، کویر بهاباد و دشت ساغند هستند. در این مناطق “ای سی” آب (سختی) بالاتر از آب دریا است. جمع این ۱۹ منطقه ۱۲ شهرستان از استان یزد را پوشش می دهد. حدودا۸۲۰ میلیون متر مکعب آب از جمع چاه و چشمه و قنات در استان در حال مصرف است که مقداری کمتر از ۷۰۰ میلیون متر مکعب برای کشاورزی است. قریب ۵۶۰ میلیون متر مکعب از آب چاه و۱۲۰ میلیون متر مکعب از قنوات و ۲۰ میلیون متر مکعب از چشمه برداشت می شود. این اعداد مربوط به ۱۱۳ هزار هکتار اراضی کشاورزی استان است. آب مورد استفاده در صنعت استان نیز ۶۰ میلیون متر مکعب است.

وی درباره میزان آب مصرفی در سایر حوزه ها گفت: جمعیت استان یزد یک میلیون و سیصد هزار نفر است و برای این جمعیت از منابع محلی حدود ۸۰ میلیون متر مکعب آب به منظور شرب برداشت می شود. جمع کل آب برداشتی از منابع داخلی استان حدود ۸۲۰ میلیون متر مکعب است که ۷۸ درصد برای حوزه کشاورزی، ۱۵ درصد در حوزه شرب و بهداشت و ۷ درصد در حوزه صنعت استفاده می شود. ضمن آنکه ارزش ذاتی آب بسیار بالا است اما ارزش اقتصادی یک متر مکعب آب معادل ۹۸ هزار تومان قیمت گذاری شده است. در استان یزد ۲۷۰۰ رشته قنات داریم که ۱۷۰۰ عدد آن فعال است. از این تعداد قنات، ۱۲۰ میلیون لیتر آب برداشت می شود که دو برابر مصرف کل صنعت استان و ۶ برابر آب انتقالی از خط اول خلیج فارس به یزد است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان یزد درباره ضرورت انتقال آب به استان اظهار کرد: در حال حاضر برای تامین آب شرب مردم استان حدودا ۱۴۳ میلیون متر مکعب آب تولید می کنیم که  حدود شصت میلیون متر مکعب از سمت کوهرنگ تامین می شود زیرا منابع محلی به هیچ وجه جواب استان را نمی دهد.

وی در خصوص بهره برداری از پساب چنین بیان کرد: پساب ناشی از آب شرب و بهداشت است و ۷۵ درصد آب استان، تبدیل به فاضلاب می شود. از پساب نیز می توان برای تولید و همچنین آبیاری فضای سبز استفاده کرد. چهار نوع پساب داریم و یکی از بهترین استانهایی هستیم که در حوزه پساب کار کردیم. به طور بالقوه در حدود ۳۰ میلیون متر مکعب پساب در استان تولید می شود که امکان تبدیل به بالفعل را دارد و می تواند در حوزه های مختلف مورد استفاده قرار گیرد و استفاده از آن هزینه ای به مراتب کمتر از انتقال آب دارد.

محجوبی ادامه داد: در حال حاضر، تنها چند شهرک صنعتی در استان یزد دارای سیستم جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب هستند و نیاز به توسعه این سیستم در سایر شهرک‌ها و نواحی صنعتی احساس می‌شود.

وی همچنین افزود: با تصویب قوانین جدید، وزارت نیرو موظف به تأمین آب غیرمتعارف برای صنایع شده است، که می‌تواند به کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی کمک کند. شرکت آب و فاضلاب یزد قراردادی ۳۰ ساله با شرکت سنگ آهن مرکزی بافت منعقد کرده است تا ظرفیت جمع‌آوری فاضلاب را به ۱۰۰ درصد برساند و تصفیه‌خانه جدیدی برای مدیریت ۲۰ میلیون متر مکعب پساب احداث شود.

محجوبی اذعان کرد: برای توسعه زیرساخت‌های فاضلاب، نیاز به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی وجود دارد که هزینه‌ای بین ۱۰ تا ۱۲ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود و عواید حاصل از فروش پساب به صنایع و فضای سبز به سرمایه‌گذاران بازمی‌گردد.

وی کیفیت پساب را مطابق با استانداردهای ایران دانست و گفت: پساب باید قابلیت تخلیه به رودخانه‌ها را داشته باشد. همچنین، استفاده از پساب برای کشاورزی در دشت‌های ممنوعه مجاز است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای یزد بیان داشت: پساب تصفیه شده می‌تواند به عنوان منبع آب پایدار برای صنایع و کشاورزی استفاده شود. این در حالی است که آب زیرزمینی به دلیل کاهش کیفیت و کمیت، پایدار نیست.

محجوبی، درباره بهره برداری از خط اول انتقال آب خلیج فارس به یزد گفت: خط اول انتقال آب خلیج فارس به یزد از سال ۱۳۹۹ در حال بهره برداری است و در حدود بیست میلیون متر مکعب آب را شامل می شود. در خط دوم خلیج فارس ۲۰۰میلیون متر مکعب انتقال آب صورت می گیرد که پنجاه درصد آن به استان یزد و پنجاه درصد به کرمان اختصاص یافته است.

وی در خصوص فرهنگ سازی رسانه ها پیرامون مسئله کم آبی اظهار کرد: رسانه ها می توانند بسیاری از مشکلات را مانند درک عمومی مردم از ارزش آب و مدیریت مصرف فرهنگسازی کنند. همچنین مطالبه گری در حوزه صنعت نیز به افزایش تولید کمک می کند و مسئله آب حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ابعاد مختلفی را در می گیرد.‌

۵۲۵ چاه غیرمجاز در یزد مسدود شد

در ادامه این نشست خبری معاون حفاظت و بهره برداری سازمان آب منطقه ای یزد، در خصوص برداشت از آب های زیرزمینی و میزان برداشت از چاه ها گفت: چاههای غیر مجاز دونوع هستند که شامل چاههای موجود در دشت ها و چاههای موجود در روستاها _که به منظور شرب بوده_ هستند. بنابراین علاوه بر برداشت از چاههای غیرمجاز، برداشت بیش از حد از چاههای مجاز نیز غیر قانونی است که برای جلوگیری از آن، اقدامات حفاظتی مانند جبران خسارت و جریمه آب صورت می گیرد. از مجموع  613 چاه غیرمجاز شناسایی شده در استان، ۵۲۵ مورد مسدود شده است.

جواد منصوری در مورد اضافه برداشت از چاههای استان، اظهار کرد: استان یزد در نصب کنتور هوشمند پیشتاز است و از سال ۹۴ خاموشی چاه های کشاورزی را شروع کردیم و از این طریق از اضافه برداشت آب جلوگیری کرده ایم.

منصوری در خصوص فرو نشست زمین در اثر برداشت بی رویه از آبهای زیر زمینی گفت: بیشترین میزان فرونشست در منطقه رستاق، بین رستاق تا میبد است که این نشست تا حدود ۱۵ سانتی متر می رسد. همچنین در دشت ابرکوه نیز فرونشست زمین مشاهده شده است.

معاون حفاظت و بهره برداری سازمان آب منطقه ای یزد درباره برداشت از قنوات تصریح کرد: متولی قنات و چاههای کشاورزی بهره برداران هستند و در مورد برداشت از قنوات، شرکت آب منطقه ای مجوز را صادر می کند. در مورد برداشت از چاه های کشاورزی نیز، چنانچه از سوی سازمان آب منطقه ای مجوز صادر شد و کشاورزی صورت گرفته بهینه نبود؛ شرکت آب منطقه ای می تواند در خصوص ادامه برداشت آب از چاه تصمیم می گیرد. همچنین امیدواریم که با صدور سند برای حریم رودخانه، بتوان اقدامات لازم برای جلوگیری از تجاوز به حریم رودخانه ها را انجام داد.

او ادامه داد: بیشترین رشد اعتبارات آب منطقه ای در سال ۱۴۰۲ در حوزه لایروبی رودخانه ای انجام شده است. حریم رودخانه برای ساخت و ساز از یک تا بیست متر است که توسط کارشناس وزارت نیرو مشخص می شود.

تامین آب صنایع پرآبخواه از دریا

در ادامه معاونت برنامه ریزی و هماهنگی آب منطقه ای یزد با تاکید بر این مطلب که باید دید که آب تجدید پذیر چه میزان است و چه میزان می توانیم روی آن برنامه ریزی کنیم؟ گفت: باید با کاهش برداشت از منابع آبی زیر زمینی در روند رشد و توسعه استان گام برداریم. در حوزه کشاورزی نیز رویکرد شرکت آب منطقه ای، مدیریت مصرف است.

محمد راسترو همچنین با تاکید بر اینکه منابع آبی استان یزد محدود است، گفت: صنایع پر آبخواهی که بالای ۳۰۰ هزار متر مکعب مصرف آب دارند، باز تخصیص داده می شوند. این صنایع باید از آب دریا استفاده نموده و به هیچ وجه از منابع آب زیرزمینی استفاده نکنند. در خصوص نحوه محاسبه قیمت آب انتقالی از دریا به یزد نیز مقرر شده که مدل مالی مشخص و بر اساس آن قیمت تمام شده تعیین شود تا صنایع بتوانند از این آب استفاده کنند.