نابودی هزاران سال تاریخ و طبیعت در توران پشت

بشارت یزد/ محیط زیست استان یزد علاوه بر خشکسالی و کم آبی، زیر چرخ های توسعه صنعتی و معدنی نیز تخریب شده و فضای سبز محدود این استان کویری روز به روز دستخوش بلایای طبیعی و انسانی قرار گرفته است. در این میان روستای تاریخی توران پشت یزد نیز از این تجاوز انسانی بی نصیب نمانده و حال و روز یکی از زیباترین چشمه های آهکی استان بواسطه معدنکاری خوش نیست.

روستای توران پشت سابقه چند هزار ساله تاریخی دارد که بواسطه بناهای ارزشمند تاریخی و همچنین مناظر طبیعی منحصر به فرد همچون چشمه های جوشان آهکی این منطقه را به یکی از مستعدترین روستاهای استان جهت گردشگری تبدیل ساخته اما فعالیت های معدنی در سالهای اخیر موجب تخریب گسترده آنها شده است، فعالیت هایی که علیرغم مخالفت میراث فرهنگی استان همچنان ادامه دارد.

اواخر سال ۱۳۹۲، معاون عمرانی وقت استاندار یزد پیرو شکایت میراث فرهنگی خبری را مبنی بر لغو مجوز بهره‎‎برداری معدنی در توران پشت اعلام کرد اما بفاصله چندماه پس از آن میراث فرهنگی با حکمی مواجه شد که حق را به معدنکار منطقه داده و وی را تبرئه کرده بود. موضوعی که باعث شد معدنکاری در این منطقه نه تنها متوقف نشود بلکه توسعه نیز بیاید.

هرچند اکتشاف و بهره برداری از معادن به عنوان سهل الوصول ترین راه اشتغالزایی و کسب درآمد همواره مورد توجه دولتها بوده اما تبعات زیست محیطی گسترده آن باعث شده تا درمیان مسئولان نیز مخالفان قاطعی داشته باشد بطوریکه نماینده مردم تفت و میبد که حوزه نمایندگی وی بیشترین آسیب ها را از معادن دیده با اعلام اینکه هرجا بتواند مجوز معدنی را باطل کند، دریغ نخواهد کرد، گفته است: «متاسفانه بعد از چهل سال هنوز طرح آمایش سرزمینی نداریم که باعث شده منابع طبیعی شیرکوه یزد شخم زده شود و با معدن کاری در آن و خصوصا در کنار چشمه های آب جوشان توران پشت، به سفره های آب زیرزمینی و حیاط وحش منطقه صدمات جبران ناپذیری وارد آید.»

بازدید از روستای تاریخی توران پشت

اهمیت فراوان روستای توران پشت و هشدارهایی که فعالان محیط زیست بابت نابودی محیط زیست آن در آینده نزدیک می دهند باعث شد تا نماینده مردم تفت و میبد در مجلس، فرماندار تفت، بخشدار تفت و سرپرست اداره کل میراث فرهنگی استان از این روستا بازدید کنند و از نزدیک شاهد مشکلات زیرساختی آن در جذب گردشگر و همچنین تعدی معادن به منابع طبیعی روستا باشند تا شاید چاره ای اندیشیده شود.

در ادامه این بازدید نشستی نیز در مسجد جامع روستای توران پشت برگزار شد که طی آن دهیار روستا به نمایندگی از اهالی به بیان مشکلات توران پشت پرداخت و خواستار رسیدگی مسئولان مربوطه به آنها شد که تخریب محیط زیست روستا خصوصا چشمه های آهکی توسط معادن و همچنین تخریب آثار تاریخی روستا و نبود زیرساخت های لازم برای جذب حداکثری گردشگران از دغدغه های اصلی اهالی روستا بود. گازرسانی به روستای توران پشت هم از دیگر خواسته اهالی روستا از مسئولان بود که قرار شد پیگیری شود.

نابودی چشمه های آهکی توران پشت توسط معادن

دهیار روستای توران پشت در گفتگو با بشارت یزد پیرامون جاذبه های این روستا اظهار داشت: روستای توران‌پشت یکی از زیباترین چشمه‌های جوشان کشور را دارد. این چشمه ها به صورت آبگرم در سطح زمین در حال جوشیدن هستند و از آنجایی که این جوشیدن خیلی آرام همراه با املاح گچی و آهکی صورت می‌گیرد، به مرور زمان در محل جوشش آب، تپه هایی از املاح به صورت ورقه ورقه (به شکل پیاز) و لایه‌ای به وجود می‌آید. زمانی که ضخامت این لایه‌های رسوبی زیاد شد، چشمه دیگر قادر به جوشیدن نیست و در نزدیکی محل قبلی و از کف دوباره آب شروع به جوشیدن می‌کند. این فرآیند باعث ایجاد سازه های آهکی بسیار زیبایی می شود که جاذبه فراوانی برای گردشگران دارد.

محمدرضا امیری در ادامه تصریح کرد: این منطقه با چشمه‌های جوشان می‌تواند سالانه پذیرای تعداد بسیار زیادی از دانشجویان زمین شناسی، گردشگران خارجی و دوست داران چشمه‌های آب گرم باشد.

وی افزود: متاسفانه وجود معدن سنگ تراورتن و بهره‌برداری از آن باعث جلوگیری از بوجود آمدن این تپه‌ها می شود چرا که با برش کوه، آبی که باعث به وجود آمدن این تپه‌ها می‌شود از دیواره معدن خارج شده و دیگر فشاری برای ساخت سازه های آهکی ندارد.

دهیار روستای توران پشت در تشریح مشکلات این روستا بیان داشت: یکی از مشکلات روستای توران پشت خشک شدن چشمه های جوشان بخاطر فعالیت های معدنی در منطقه است. با توجه به بازدید قابل توجه گردشگران از این چشمه ها، مردم روستا خواستار بازسازی آنها هستند. متاسفانه فعالیت معادن در مناطق روستایی بدون توجه به شرایط محیطی، اکثرا مناطق تفت را با مشکلات جدی روبرو کرده است.

وی در ادامه افزود: این مشکلات در بازدید اخیر مسئولین از روستای توران پشت توسط دهیار و اهالی روستا گوشزد شد که مسئولین وعده دادند چشمه های جوشان توران پشت با توجه به قدمتی که دارد و قابلیت بالای جذب گردشگر، باز سازی و مرمت می شوند و همچنین با توجه به تخریبی که معادن برای محیط زیست این روستا تاریخی دارد دیگر مجوز به معادن داده نخواهد شد.

امیری همچنین بیان داشت: اداره کل میراث فرهنگی استان برای حفاظت و نگهداری از آثار تاریخی روستای توران پشت، اقدام به تهیه اسنادی جهت ثبت این جاذبه ها در فهرست آثار ملی کشور کرده است.

دهیار روستای توران پشت افزود: مسئولین باید بیشتر به روستای توران پشت سر بزنند و شاهد مشکلات مردم باشند. این روستا نیاز به امنیت و امکانات رفاهی دارد و مردم از مسئولین توقع دارند زیر ساخت های اولیه برای زندگی آنها را فراهم کنند.

لزوم جلوگیری از تخریب آثار تاریخی توران پشت

عضو شورای روستای توران پشت نیز در گفتگو با بشارت یزد در مورد قدمت این روستا بیان کرد: توران پشت منطقه ای تاریخی است که آثار آن به هزاره چهارم پیش از میلاد بر می گردد.

محمد تقی امیر خانی ادامه داد: چشمه های آهکی این روستا بیش از چهار میلیارد سال قدمت دارند که بر اثر فعالیت معادن، بناهای تاریخی این روستا همانند تخت رستم و همچنین چشمه های آهکی در معرض تخریب قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه روستای توران پشت تفت از روستاهای تاریخی، دیدنی و از مناطق اکوتوریسم استان یزد محسوب می‌شود، ادامه داد: شیخ جنید، پیرمراد، بقعه سید گل سرخ، قدمگاه منسوب به علی ابن‌موسی‌الرضا‌(ع)، چهل دختران، بقایای آسیاب آبی و قلعه بزگ از جمله آثار و اماکن تاریخی این روستاست.

امیر خانی در مورد مسائل ومشکلات روستای توران پشت بیان کرد: مشکلات این روستا به محیط زیست بر می گردد. یکی از مشکلات معادن هستند که باعث تخریب محیط زیست این روستا شده است. مشکل دیگر تخریب خانه های تاریخی و قدیمی است، متاسفانه مسئولین میراث فرهنگی نظارت خوبی در جلوگیری از تخریب آثار تاریخی این روستا نداشته اند که باعث می شود خانه های تاریخی روستا که تاریخچه این منطقه هستند، به دست مردم تخریب شود.

وی در ادامه گفت: روستای توران پشت مناطق گردشگری زیادی دارد که باعث می شود گردشگران از این منطقه بازدید کنند، هر توریست برایش جا ومکان مهم است، محل اسکان توریست ها یک امر ضروری برای روستاست، از مسئولین می خواهیم زمینی در این روستا برای اسکان گردشگران و ایجاد مجتمع رفاهی همچون رستوران سنتی تاریخی تخصیص دهند.

امیر خانی در پایان بیان کرد: مشکلات روستا بر طرف نشده است، اما خوشبختانه مسئولین در این ماه های اخیر کارهای عملی و اداری در مورد روستا انجام داده اند که از آنها نهایت سپاس را دارم.

معادن، بلای جان محیط زیست شیرکوه

نماینده مردم تفت و میبد نیز در کنفرانس خبری اخیر خود به بازدیدش از روستای تاریخی توران پشت اشاره کرد و با ابراز تاسف از تاثیر مخرب فعالیت های معدنی این منطقه بر چشمه های جوشان آهکی توران پشت، خواهان توقف معدن کاری در روستاهای شیرکوه یزد شد.

کمال دهقانی فیروز آبادی با اشاره به اینکه  شیرکوه و منابع طبیعی آن برای همه استان منشاء خیر و برکت است، گفت: متاسفانه بعد از چهل سال هنوز طرح آمایش سرزمینی نداریم که باعث شده منابع طبیعی شیرکوه یزد شخم زده شود و با معدن کاری در آن و خصوصا در کنار چشمه های آب جوشان توران پشت، به سفره های آب زیرزمینی و حیاط وحش منطقه صدمات جبران ناپذیری وارد آید.

نائب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس با بیان اینکه حیات وحش شیرکوه و سایر مناطق کوهستانی یزد جزو جاذبه های کم نظیر گردشگری بوده و در هزاران سال انسان به آن آسیب نزده بود، از حجم تخریب این مناطق در دهه های اخیر به شدت انتقاد کرد و گفت: متاسفانه مجوز بهره برداری از معادن استان اغلب به افرادی داده شده که تنها به فکر جیب و منافع مادی حداکثری خود بوده اند و هیچ اشتغالی برای روستاییان و منفعتی برای استان جز تخریب محیط زیست آن ایجاد نکرده اند.

دهقانی فیروز آبادی با تاکید بر اینکه به شخصه مخالف بهره برداری از معادن در استان است، اظهار داشت: با شرایط فعلی صدور مجوزهای معدنی مخالف هستم و در این راستا هرجا که بتوانم این مجوزها را باطل می کنم. وی با اشاره به اینکه بهره برداری از معدن مس دره زرشک و سایر معادن حوزه شیرکوه را عامل نابودی منطقه می داند، بیان داشت: حیات استان به شیرکوه بستگی دارد و باید با تمام قوا آنرا حفظ کرد.