حیات مردم یزد تا کی با حمله یک تراکتور به خطر بیفتد؟!

صالح مستوفیان/ جمعه گذشته در حالی که مردم استان سرگرم خانه تکانی نوروزی بودند خبری کوتاه کام یزدی ها را در روز مادر تلخ کرد و استان را اضطراب و نگرانی فرا گرفت. برای چندمین بار اهالی روستاهای شرق اصفهان با لودر و سنگ و چوب به تاسیسات آب انتقالی به یزد تعرض کردند و به دلیل قطع برق، آب انتقالی قطع شد. آنهم در شرایطی که آب شرب مردم اکثر شهرهای استان وابسته به آب انتقالی است و یزد تنها برای چند ساعت می تواند نبود آب انتقالی را تحمل کند. موضوعی که در حادثه اخیر باعث کاهش فشار آب و یا قطعی آن در برخی مناطق استان و همچنین شوری و کاهش کیفیت آب آشامیدنی به علت استفاده بالاجبار از چاه های استان برای تامین آب شد. 

این نخستین بار نبود که عده ای از کشاورزان مناطق شرقی اصفهان به خط آب انتقالی به یزد تعرض می کنند و اگر حضور به موقع نیروهای امنیتی و انتظامی در منطقه نبود بی شک یزدی ها عید ۹۷ را با بحران شدید کمبود آب سپری می کردند که این اتفاق می توانست ضربه شدیدی به گردشگری استان در ایام نوروز نیز وارد سازد. کمبود بارش ها و خشک شدن باتلاق گاوخونی در شرق اصفهان باعث شده کشاورزان این منطقه با بحران بی آبی روبرو شوند و در این میان تنها آب انتقالی به یزد را که سهم ناچیزی از برداشت از منابع آبی کوهرنگ دارد، مقصر کم آبی خود بدانند. این در حالی است که به نظر می رسد مردم زحمتکش و نجیب شرق اصفهان تحت تاثیر جوسازی ها و القائات رسانه ای و کانال های تفرقه افکن قرار می گیرند چرا که آب انتقالی به یزد در مقایسه با حجم آب مصرفی در صنایع اصفهان خصوصا صنایع فولادی این شهر بسیار ناچیز است و این آب صرفا برای مصرف شرب مردم یزد استفاده می شود و باید مردم اصفهان دلیل اصلی خشکسالی زمین های خود را درون این استان جستجو کنند. موضوعی که استاندار اصفهان نیز بدان اشاره کرده و گفته است: « حقیقت این است که با توسعه صنعت به کشاورزی و محیط زیست استان اصفهان، آسیب وارد شده است. در کارگروه ملی مقابله با کم آبی تصمیم گرفته شده است که صنعت اصفهان به فعالیت خود ادامه داده و در عین حال بخشی از منابع آبی در اختیار محیط زیست و کشاورزی قرار بگیرد تا کشاورزی و محیط زیست اصفهان احیا شود.» سخنان محسن مهرعلیزاده به خوبی نشان می دهد که علاوه بر کمی بارش ها در سالهای اخیر، رشد بی رویه صنعت و کشاورزی پرآبخواه از دلایل عمده کاهش منابع آب اصفهان بوده است. چرا که تا چند سال پیش در اصفهان برنج هم کاشته می شد و گفته می شود میزان مصرف آب صنایع فولادی اصفهان به میزان مصرف روزانه چند شهر بزرگ است. اما متاسفانه جوسازی های رسانه ای در اصفهان و مناطق غربی کشور هیچ اشاره ای به مافیای آب و دلایل اصلی کمبود آب کشاورزی در اصفهان نداشته و سعی در القای آن دارند که آب انتقالی به یزد در صنایع استان مصرف می شود در حالیکه میزان آب انتقالی به استان، جوابگوی آب شرب هم نیست و بسیاری از مناطق استان یزد به دلیل محدود بودن حجم آب انتقالی، از آن محروم هستند.

آب انتقالی به استان یزد یک حقآبه ملی است که از پیش از انقلاب مورد توجه بوده و در دولت سازندگی اجرایی شد. این سهمیه بنابر قوانین و همچنین دستورات شرعی حق مردم استان یزد است و باید نسبت به تخصیص آن دقت بسیاری شود. چرا که به گفته مسئولان منابع آبی یزد شامل قنات ها و چشمه ها در گذشته از باتلاق گاوخونی تغذیه می کردند که آب این باتلاق نیز از سرچشمه کوهرنگ تامین می شده اما در سالهای اخیر به دلیل خشک شدن این تالاب، عملا سهم آب یزد از محل کوهرنگ تامین نشده و در نتیجه بصورت آب انتقالی به استان فرستاده می شود. بنابراین تامین آب یزد از محل سرچشمه کوهرنگ سابقه ای تاریخی داشته و آب انتقالی حق مسلم و غیرقابل انکار مردم استان یزد است.

نکته دیگر در خصوص تعرض جمعی از کشاورزان شرق اصفهان به خط آب انتقالی به یزد، پاسخگو نبودن دولت به خسارات آنها به سبب خشکسالی است موضوعی که نماینده مردم یزد و اشکذر در مجلس نیز بدان تاکید کرد و گفت: «باید حرف‌های مردم استان اصفهان نیز شنیده شود و دولت به تکلیفش برای جبران خسارت کشاورزان این منطقه که در پی خشکسالی‌های چندسال اخیر بوده است عمل کند؛ چرا که اگر دولت این خسارت را پرداخت می کرد، قطعا مردم این استان پیگیر قطع انتقال آب به یزد نبودند.»

واکنش مسئولان به قطع دوباره آب انتقالی به یزد

قطع آب انتقالی با واکنش مسئولان استان روبرو شد. معاون سیاسی،‌ امنیتی و اجتماعی استاندار یزد که به علت شکستگی پا در دوران نقاهت بود، مجبور شد بر سرکار خود حاضر شود و در واکنش به این موضوع از مردم استان خواست با مدیریت مصرف و صرفه‌جویی مناسب مسئولان را در رفع این مشکل موقتی یاری کنند. او همچنین هشدار داد نیازی به ذخیره سازی آب نیست و مردم با ذخیره سازی مانع تامین آب سایر شهروندان نشوند.

سید محمدرضا سیدحسینی، معاون سابق عمرانی استاندار یزد نیز در پستی اینستاگرامی در باره قطع آب انتقالی اظهار نظر کرد و نوشت: «هنوز سالهای زیادی نگذشته است که مردم یزد بخاطر به تیر بسته شدن مردم اصفهان توسط طاغوتیان به خیابان ریختند و علم عزا بدست گرفتند . انقلاب شد و در جنگ تحمیلی تیپ الغدیر و لشکر امام حسین (ع) برای خط شکستن و پیشمرگ هم شدن در رقابت بودند. مردم یزد برای شهدای اصفهان و مردم اصفهان برای شهدای یزد مرثیه سرائیدند. یزدیها در معادن واصفهانی ها پشت کوره ها برای سازندگی این کشور کمر خم کردند. همه برای آبادی ایران تلاش کردیم. شعار و شعورمان بر سر سازمان ملل است که بنی آدم اعضای یک پیکرند. هرکه به کشورمان پناه آورد آب و نانش دادیم و از دینش نپرسیدیم . هر جای دنیا حادثه ای رخ داد اول ایران و ایرانی برای کمک حضور یافت وحال چه گذشته بر ما که آب شرب بروی هم می بندیم. ما صاحبان دین و فرهنگی هستیم که اگر جایی  هم آب و نان نبود از خود بزنیم و به دیگران دهیم. حال با شایعه و شیطنت دشمنان ایران، آب به هم می بندیم؟! ما آدمهایی بودیم که برای هم خون دادیم پس زهی خیال باطل بر آنانکه به فکر بستن آبند.»

قطع شدن آب یزد، موجب بحران اجتماعی می شود

نماینده مردم یزد و اشکذر در مجلس نیز در واکنش به قطع آب انتقالی به استان یزد، این موضوع را موجب ایجاد بحران‌های اجتماعی در استان یزد دانست.

سید ابوالفضل موسوی بیوکی با اشاره به قطع آب آشامیدنی استان یزد، گفت: با توجه به اینکه امسال میزان بارش‌ها در کشور کم شده بود وزارت نیرو در اقدامی، ۱۰ درصد از آب آشامیدنی استان اصفهان و یزد را از حجم آب ذخیره‌ای که پشت سد زاینده رود است را کم کرد.

وی یادآور شد: آبی که در حال حاضر از زاینده رود به استان یزد منتقل می‌شود؛ برای آشامیدن است و اگر این آب قطع شود کل آب آشامیدنی استان قطع می شود، قبلا آب زاینده‌رود به سمت باتلاق گاوخونی می‌رفت و سفره‌های زیر زمینی سیراب می‌شد و ما آب آشامیدنی استان یزد را از این سفره های زیرزمینی تأمین می‌کردیم و مشکلی هم نداشتیم؛ اما از آنجایی که انتقال آب به سمت گاوخونی قطع شد لذا آب از طریق لوله به استان یزد انتقال می‌یابد.

واکنش ها در فضای مجازی استان

از اولین دقایق انتشار خبر تعرض به خط آل انتقالی به یزد، موضوع بازتاب گسترده ای در فضای مجازی استان داشت و مورد اعتراض کاربران یزدی واقع شد. برخی از کاربران با طرح این موضوع که «در روز تولد مادر امام حسین (ع) آب را بر یزدی ها بستند» واکنش نشان دادند و برخی دیگر نیز با اشاره به تامین نیمی از نیاز کنسانتره مصرفی فولاد مبارکه از چادرملوی یزد، خواهان مقابله به مثل یزدی ها شدند. در مقابل بسیاری نیز وابسته بودن حیات استان به یک خط انتقال آب را نادرست دانستند و بر لزوم سرعت بخشیدن به خط انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به یزد تاکید داشتند. برخی از کاربران نیز انتقاداتی را متوجه مسئولان استان و نمایندگان یزد در مجلس دانستند و از آنها خواستند برای تامین امنیت خط انتقالی، تضمین های سفت و سخت تری را از نیروهای امنیتی بگیرند.

انتظار داشتن از سید محمد خاتمی برای دفاع از حقآبه یزد و مذاکره با دولت بر سر تامین آب استان از جمله موارد دیگری است که توسط کاربران مورد توجه قرار گرفت. آنها با بیان اینکه خاتمی نقش بسزایی در پیروزی دولت حسن روحانی داشته لازم است در موضوع تامین آب یزد ورود کند. هرچند در مقابل برخی بر این باورند که یزدی ها خود باید با مشارکت عمومی و حضور سرمایه گذاران بومی یا یزدی تبار خود خط انتقال آب خلیج فارس به یزد را احداث کنند و نباید چشم به راه دولت بمانند.

واکنش مسئولان اصفهانی به قطع آب یزد

برخی از نمایندگان اصفهان در مجلس مدت هاست که خواهان کاهش آب انتقالی به استان یزد و یا تخصیص آن به مناطق شرقی اصفهان هستند و پیگیری های آنها باعث شد تا وزارت نیرو ۱۰ درصد از حجم آب انتقالی به یزد را کاهش دهد. حمیدرضا فولادگر، نماینده اصفهان در مجلس با اعلام خبر حذف بودجه خط انتقال دوم آب به یزد (خط بهشت آباد) در قانون بودجه سال آینده گفت: خط انتقال دوم آب به یزد امسال از بودجه حذف شد و اگر تونل بهشت آباد نیز اجرا نشود، خط اول انتقال آب به یزد هم قطع خواهد شد، صنایع یزد نیز با کرمان در خصوص انتقال آب از خلیج فارس، شریک شده اند!

او با اشاره به اینکه مشکل کشاورزان شرق اصفهان پرداخت خسارت نیست بلکه آب مشکل اصلی آنهاست، اظهار داشت: اگر هیچ راهی جز استعفا برای استیفای حقوق مردم نداشته باشیم، حتماً چنین کاری خواهیم کرد و استعفای ما مانند نمایندگان خوزستان که نمایشی بود، نخواهد بود.

در مقابل اما محمدرضا تابش، نماینده اردکان در مجلس خبر حذف بودجه پروژه انتقال آب بهشت آباد به یزد را تکذیب کرد و گفت: «شاید برخی، مکنونات قلبی را خود را گفته‌اند یا  از سر بی‌اطلاعی اظهارنظر کرده‌اند. آبرسانی خط دو از بهشت آباد به یزد و شهرهای مسیر با همین عنوان با مبلغ ۶۰ میلیارد ریال توسط دولت در لایحه بودجه گنجانیده شده و در مجلس هم عینا به تصویب رسیده است یعنی هم در کمیسیون تلفیق و هم در صحن مصوب شده است.»

از جمله انتقاداتی که به نمایندگان استان در مجلس وارد می شود، نداشتن نطق هایی آتشین و واکنش هایی تند نسبت به تعرض به خط انتقال آب به یزد است. برخی بر این عقیده اند که نمایندگان استان همچون نماینده اصفهان باید ولو در حد حرف تا پای استعفا هم پیش بروند و از همه ظرفیت تبلیغاتی و تریبونی مجلس برای دفاع از حقآبه یزد استفاده کنند. هرچند در مقابل برخی بر این باورند که باید مسائلی همچون موضوع آب را به جدال لفظی و رسانه ای تبدیل نکرد و از طریق رایزنی های سیاسی و گفتگو چلش را برطرف ساخت.

لزوم تسریع در پروژه انتقال آب خلیج فارس به یزد

استان یزد جدای از امنیتی شدن موضع خط اول و دوم انتقال آب از غرب کشور به یزد، هم اکنون با کمبود شدید منابع آبی روبروست خصوصا آنکه علاوه خشکسالی متمادی در چند دهه اخیر و قرار گرفتن در پایین ترین مکان جدول بارشی کشور، امسال با کمبود بی سابقه بارش باران و برف مواجه شده و آنطور که پیش بینی می شود اگر فکر عاجلی برای تامین آب استان صورت نگیرد، یزد در دهه های آینده خالی از سکنه خواهد شد آنهم در شرایطی که جهانی شدن یزد به یک سالگی نرسیده است. بر این اساس و با توجه به کمبود منابع آبی غرب کشور به نظر می رسد تنها راه نجات علاوه بر اصلاح الگوی مصرف و صرفه جویی درون استانی، انتقال آب دریای عمان به یزد است. پروژه ای که سالهاست چشم به راه تامین بودجه بر زمین مانده و اجرای آن همچنان در بیم و امید است.

آب داریم؛ اما انصاف نداریم

محمد حسین پاپلی یزدی ، پژوهشگر و نویسنده کتاب شازده حمام معتقد است استان یزد به قدر کافی آب دارد اما مدیریتی بر مصرف آن نمی شود. وی در گفتگو با بشارت یزد گفت:  اگر به اغلب روستاهای استان مراجعه کنید خشک شدن باغات به دلیل کمبود آب نیست بلکه برخی به دور از انصاف با ساخت منابع بزرگ و استخرهای تفریحی و ایجاد باغات خصوصی باعث کاهش منابع آبی روستاها شده اند. آبی که باید در رودخانه ها جاری شود و چشمه ها و قنات ها را تغذیه کند، توسط برخی صاحبان سرمایه، بلوکه شده است.  دولت بجای آنکه الگوهای مصرف را اصلاح کند و فرهنگ صرفه جویی را با وضع قوانین مستحکم ایجاد کند، با افزایش تقاضا برای آب، سعی در تامین مصرف بالای آب دارد. بنابراین اگر در مصرف آب انصاف رعایت شود و الگوهای مصرف با نظارت قوی اصلاح گردد و صنایع و کشاورزی پرآبخواه با کمک تکنولوژی اصلاح شده یا تغییر کند، همین منابع آبی استان کفاف مصرف را می دهد و یزد را از وابستگی آبی به استان های دیگر بی نیاز می کند.