به مناسبت روز جهانی خاک؛آیا خاکی برای برسر ریختن مانده؟
هر سال در ۵ دسامبر (۱۴ آذر ۱۴۰۲) توسط سازمان ملل متحد روز جهانی خاک نامگذاری و گرامی داشته میشود تا اهمیت مدیریت و حفظ خاک سالم و پایدار برای امنیت غذایی جهان بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. شعار روز جهانی خاک ۲۰۲۳ «خاک و آب: منابع حیات» تعیین شده است.
در فرهنگ ملی و دین باستانی ایرانیان آب باد (هوا) خاک و آتش عناصر مقدس و آلودن آن گناه و حفظ حراست و تقدیس آن وظیفه انسانی دینی دانسته شده است.
با توجه به اهمیت خاک به عنوان یکی از مهم ترین اجزاء طبیعت، که سالها و قرنها باید بگذرد تا تجدید شود اتحادیه جهانی علوم خاک در سال ۲۰۰۳، در راستای ارزش گذاشتن به اهمیت و پیشگیری از تخریب و نابودی آن، روز ۵ دسامبر را به عنوان روز جهانی خاک نامید. این روز جهانی، بزرگداشتی است که اهمیت خاک و ضرورت بهرهبرداری پایدار از آن را برای جامعه های گوناگون در همه جهان روشن می کند.
خاک در اثر فعل و انفعالات فیزیکی، شیمیایی و بیو شیمیایی در پوسته زمین در طی سالیان دراز تشکیل شده و نقش زیادی در زندگی همه موجودات زنده دارد. حفاظت خاک به جز کمک به حفظ منابع آبی، در تولید غذا و نیز در به وجود آمدن تنوع زیستی کمک بسیاری به پایداری زندگی برای انسانها میکند.
با این پیشینه، ارزش ملی و اهمیت تحقیقات بر روی وضعیت خاک بیش از پیش ثابت می شود. آلودگی هوا که از مرز خطر گذشته و سالیانه بیش از ۱۶ تن خاک در هکتار فرسوده یا آلوده و حتی صادر شده و ملت ضرری معادل صدها میلیارد تومان را تحمل کرده و در جهان رتبه اول فرسایش خاک را داریم و پنج برابر دیگر کشورها، خاک را از دست می دهیم.
نه تنها به ایجاد پوشش گیاهی _بعنوان مناسب ترین و مهمترین راه برای حفاظت_ از این عنصر با ارزش حراست نکرده و از فرسایش آن پیشگیری نکرده که جنگل، درخت و بوته ها را به شکل وحشتناکی از بین برده حتی زباله در آن دفن نموده ایم نتیجه آن هم سیلابهای ویرانگر، پخش ریزگردها، کاهش نمناکی زمین، کم شدن بارش و فرونشست زمین است.
افسوس درکنار حفظ میراث ملی، حفظ محیط زیست و جنگل و خاک از زمره فراموش شدگان بدون اولویت در دیدگاه برنامه ریزان کشور است.
میزان بودجه و هشدار و اعلام خطر در رسانه ها در این خصوص بسیار از حجاب و عفاف؛ کمتر است در حالیکه به فاجعه نزدیک می شویم و در آینده ملت، خاکی برای برسر کردن هم نخواهند داشت.