مستند «گلبهار» به دنبال جلب توجه مردم به میراث فرهنگی است
ایده ساخت این فیلم از علاقه‌ام به تاریخ و تأثیر فرهنگی چاپخانه‌ها در شکل‌گیری جوامع شروع شد. چاپخانه گلبهار یزد برای من نماد یک دوران طلایی بود؛ مکانی که نه‌تنها کتاب‌ها و مجلات در آن چاپ می‌شد، بلکه فضایی بود برای تبادل اندیشه‌ها، جمع شدن هنرمندان، نویسندگان و روشنفکران. این پاتوق فرهنگی برای من الهام‌بخش بود تا این داستان رو روایت کنم.
محسن عسکری زاده، تنها فیلمساز یزدی حاضر در هجدهمین جشنواره سینما حقیقت:
محسن عسکری زاده تنها فیلمساز یزدی هجدهمین جشنواره سینما حقیقت که با فیلم مستند «گلبهار» در این جشنواره حضور یافته، در گفتگویی درباره فیلم خود و شرایط ساخت آن سخن گفت که در ادامه می خوانیم:
چه چیزی باعث شد که به فکر ساخت فیلمی درباره یک چاپخانه قدیمی بیفتید؟
ایده ساخت این فیلم از علاقه‌ام به تاریخ و تأثیر فرهنگی چاپخانه‌ها در شکل‌گیری جوامع شروع شد. چاپخانه گلبهار یزد برای من نماد یک دوران طلایی بود؛ مکانی که نه‌تنها کتاب‌ها و مجلات در آن چاپ می‌شد، بلکه فضایی بود برای تبادل اندیشه‌ها، جمع شدن هنرمندان، نویسندگان و روشنفکران. این پاتوق فرهنگی برای من الهام‌بخش بود تا این داستان رو روایت کنم.
آیا چاپخانه قدیمی در فیلم شما نماد یا استعاره‌ای برای موضوعات بزرگ‌تر است؟
بله، چاپخانه گلبهار نمادی از تغییرات اجتماعی و فرهنگی است. در فیلم، این چاپخانه به نوعی بازتاب تحولاتی است که جامعه ما در طول سال‌ها تجربه کرده است از روزهایی که هنر و اندیشه محوریت داشتند، تا زمانی که فناوری و شبکه های اجتماعی جایگاه آن‌ها را تغییر دادند.
چالش‌های اصلی شما در تحقیق و بازسازی فضای چاپخانه قدیمی چه بودند؟
بزرگ‌ترین چالش، بازسازی حس و حال چاپخانه در روزهای اوجش بود. ما باید از اسناد، خاطرات و تصاویر قدیمی استفاده می‌کردیم تا جزییات تاریخی را دقیق و واقعی نشان دهیم. همچنین، صحبت با افرادی که زمانی در این چاپخانه فعالیت داشتند، بسیار کمک‌کننده بود، اما تعدادشان محدود بود.
چه احساسی در مواجهه با فضایی داشتید که روزی پویاترین مکان تولید فکر و فرهنگ بوده است اما اکنون شاید رو به فراموشی است؟
احساس دوگانه‌ای داشتم؛ از یک سو افتخار می‌کردم به میراث غنی این مکان، و از سوی دیگر، غمی عمیق به‌خاطر فراموش شدن آن. این چاپخانه زمانی مکانی زنده بود، اما حالا سکوت بر آن حاکم است. همین تضاد، یکی از محورهای اصلی فیلم است.
آیا در فیلم خود به تأثیر فناوری های مدرن بر صنعت چاپ و سرنوشت چاپخانه‌ها پرداخته‌اید؟
بله، فیلم نگاهی نقادانه به تأثیر فناوری‌های مدرن بر صنعت چاپ دارد. از یک سو، فناوری باعث پیشرفت و افزایش کارایی شد، اما از سوی دیگر، چاپخانه‌های سنتی مانند گلبهار، به‌مرور جایگاه خود را از دست دادند و اهمیت فرهنگی آن‌ها کاهش یافت.
چه چیزی را می‌خواهید مخاطبان پس از تماشای فیلم شما به یاد بسپارند؟
می‌خواهم مخاطبان به ارزش مکان‌هایی مانند چاپخانه گلبهار پی ببرند و این که چگونه چنین فضاهایی می‌توانند محلی برای تبادل فرهنگی باشند. همچنین، امیدوارم فیلم باعث شود آن‌ها به میراث فرهنگی خود با دیدی نو نگاه کنند.
آیا برای ساخت فیلم با کارکنان قدیمی چاپخانه یا افرادی که در این حوزه فعالیت داشتند، گفتگو کرده‌اید؟
بله، صحبت با کارکنان قدیمی و افراد مرتبط با چاپخانه گلبهار بخش مهمی از تحقیقات ما بود. آن‌ها دیدگاه‌های منحصر‌به‌فردی درباره نقش چاپخانه در جامعه و تغییرات آن ارائه کردند.
برنامه شما برای اکران و نمایش فیلم چیست و چه بازخوردی از آن انتظار دارید؟
برنامه مان این است که فیلم را در جشنواره‌های ملی و بین‌المللی مرتبط با تاریخ و فرهنگ نمایش دهیم. همچنین، قصد دارم دوستان در یزد شرایطی را فراهم آوردند تا بتوانیم فیلم را در یزد اکران کنیم تا مردم محلی که بخشی از این تاریخ بوده‌اند، بتوانند آن را ببینند. امیدوارم فیلم بازخورد مثبتی دریافت کند و بحث‌هایی پیرامون اهمیت حفظ چنین میراث‌هایی به وجود آورد. در پایان تشکر می کنم از دکتر مجید جوادیان زاده، دکتر ابوالفضل مرشدی و استاد اکبر قلمسیاه که در این مسیر من را همراهی کردند.
