مروری بر مرگبارترین حوادث ریلی دو دهه اخیر ایران

به گزارش بشارت یزد، وقوع حوادث ریلی در دو دهه اخیر در کشورمان موجب کشته شدن دست کم ۴۲۰ نفر و مجروح شدن دست کم ۶۵۰ نفر از هموطنان‌مان شده است. حوادث تلخی که به صورت میانگین تقریبا هر ده سال یک بار و جدای از سایر حوادث حمل و نقلِ هوایی و جاده ای، کام عده بسیاری از ایرانیان را تلخ و خانواده های بسیاری را داغدار کرده است. به بهانه وقوع مجدد یک سانحه مرگبار ریلی دیگر (خروج قطار مشهد-یزد از ریل) در ادامه به مرور و بررسی دو حادثه ریلی و ارزیابی ایمنی ناوگان حمل و نقل ایران در سال های اخیر خواهیم پرداخت.

انفجار قطار نیشابور بزرگترین سانحه ریلی ایران

این حادثه در روز ۲۹ بهمن سال ۱۳۸۲ (یک روز پیش از انتخابات دوره هفتم مجلس شورای اسلامی) در نزدیکی ایستگاه خیام در ۱۷ کیلومتری نیشابور رخ داد که در آن بیش از ۳۵۰ نفر کشته و ۴۶۰ نفر زخمی شدند که برخی از تلفات حتی در ۲۰ کیلومتری انفجار بود. 

حکم متهمان فاجعه انفجار قطار در نیشابور سرانجام پس از گذشت چهار سال صادر و ده تن از متهمان این پرونده به حبس محکوم شدند. طبق رای صادره از سوی رئیس شعبه ۱۰۲ دادگاه عمومی مشهد از مجموع ۱۲ متهم پرونده، ۱۰ نفر از کارمندان وقت شامل رئیس اداره بهره‌برداری، معاون ایستگاه ابومسلم، رئیس قطار باری، مسوول ایستگاه ابومسلم، ترمزبان، چهار سوزن‌بان و مدیرعامل شرکت به مجازات حبس محکوم و دو نفر دیگر که در آن زمان مسئول و متصدی کنترل راه‌آهن خراسان بودند، تبرئه شدند.

این حادثه بزرگ‌ترین سانحه راه‌آهن در ایران و یکی از بدترین حوادث ریلی رخ‌داده در جهان است.

برخورد قطار سمنان-مشهد و تبریز-مشهد

در این حادثه که در ساعت ۷:۲۲ صبح روز جمعه ۵ آذر ۱۳۹۵ به وقوع پیوست، قطار سمنان به مشهد از پشت به قطار تبریز به مشهد که در همان ریل متوقف بود، برخورد کرد. در پی برخورد دو قطار، چهار واگن از ریل خارج و پنج واگن نیز دچار حریق شدند. در این حادثه ۴۷ نفر کشته و ۱۰۳ نفر نیز مصدوم شدند.

این حادثه نیز یکی از مرگبارترین حوادث ریلی در ایران پس از حادثه قطار نیشابور به شمار می‌رود.

خروج قطار مسافربری مشهد – یزد از ریل

 ساعت ۵:۳۰ صبح چهارشنبه ۱۸ خردادماه قطار مسافربری مشهد – یزد در حال حرکت در مسیر خود در محدوده ایستگاه مزینو از ریل خارج شد.(این منطقه در شهرستان طبس استان خراسان جنوبی واقع شده است و یک منطقه صعب العبور است)

به گفته مسئولان علت این سانحه هنوز در حال بررسی است؛ اما گزارش های اولیه حاکی از توقف یه دستگاه بیل مکانیکی در ریل قطار و برخورد برخی واگن ها با آن است.

بر اثر این سانحه تا زمان تنظیم این گزارش ۲۳ نفر کشته و ۸۶ نفر مجروح شده اند.

گزارش های اولیه حاکیست به علت صعب العبور بودن منطقه امکان امدادرسانی در ساعات اولیه پس از وقوع این سانحه به سختی میسر بوده است.

وقوع ۳ حادثه مرگبار ریلی تنها در یک منطقه تقریبی جغرافیایی

نخستین نکته ای که با بررسی ۳ سانحه مرگبار ریلی به خوبی جلب توجه می‌کند، وقوع هر ۳ حادثه در یک محدوده تقریبی جغرافیایی واقع در محدوده خط آهن عبوری از استان های خراسان رضوی، سمنان و خراسان جنوبی است؛ به عبارتی پس از وقوع حادثه مرگبار انفجار قطار نیشابور نه تنها خطوط ریلی عبوری از تمامی استان های کشور ایمن سازی و رفع نقص نشده که محدوده جغرافیایی راه های منتهی به استان خراسان رضوی نیز مورد بررسی دقیق و ایمن سازی جهت پیشگیری از حوادث احتمالی بعدی قرار نگرفته است.

فارغ از حوادث ریلی مرگباری که سفر با قطار به عنوان یکی از کم خطرترین وسایل نقلیه را چندان مطمئن و بی خطر جلوه نمی‌دهد، استفاده از سایر ناوگان های عمومی حمل و نقل میان شهری مانند اتوبوس و هواپیما نیز در سال های گذشته، حوادث مرگبار متعددی را برای هموطنان‌مان به طرق مختلفی چون سقوط هواپیما از آسمان و همچنین سقوط اتوبوس به انتهای دره و سوختن اتوبوس در آتش رقم زده است.

بررسی آمار و ارقام سفرهای جاده ای در سالیان اخیر نیز بیانگر این واقعیت است که شهروندان استفاده از وسایل نقلیه شخصی خود در ترددهای میان شهری را به مراتب کم خطر تر و دارای ریسک کمتر نسبت به استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی تشخیص داده اند؛ موضوعی که شاید با بررسی آن بتوان نتیجه گرفت، یکی از ریشه های تصادفات مرگبار جاده ای در کنار استفاده از وسایل نقلیه غیراستاندارد شخصی، عدم اعتماد شهروندان به ناوگان حمل و نقل عمومی است.

لزوم توجه به ضرورت نوسازی و بهسازی ناوگان هوایی، جاده ای و ریلی موضوعی است که غفلت از آن را نمی‌توان تا ابد به شرایط نامطلوب اقتصادی کشور، تحریم های ظالمانه و ناکارآمدی یا ناکفایتی تولیدات داخلی گره زد؛ انتظار می‌رود مسئولان امر در سطوح مختلف در اسرع وقت و با دید کارشناسی و تکیه بر توجیهات منطقی راهکاری جهت نوسازی ناوگان حمل و نقل میان شهری کشور پیدا کرده و از وقوع فجایع پرتکراری که هربار تعداد زیادی از خانواده ها را داغدار و عواطف و احساسات جامعه را جریحه دار می‌کند، پیشگیری و ممناعت کنند.

بدیهی‌ است تا زمانی که پس از وقوع حوادث مرگباری چون حادثه خروج قطار مشهد-یزد از ریل، راه چاره و برنامه ای دقیق و قابل اجرا جهت پیشگیری و رفع نواقص و کمبودهای مختلف صورت نگیرد، هر لحظه ممکن است اخبار تلخی چون سقوط هواپیما، واژگونی اتوبوس و خروج واگن از ریل و کشته و مجروح شدن هموطنان در رسانه های گوناگون مخابره شود و هیچ گریزی هم از آن نیست.

متاسفانه تنها خبری که می‌توانیم تا حدودی آسوده خاطر از عدم امکان رخداد آن باشیم، خبر غرق شدن کشتی های مسافربری است؛ چرا که اساسا حمل و نقل دریایی و سفر با ناوگان دریایی به علت شرایط جغرافیایی و اقلیمی کشورمان وجود خارجی ندارد؛ وگرنه برکسی پوشیده نیست چنانچه آب راهه ای برای شناور شدن کشتی و قایق های مسافربری با فواصلی در حد و اندازه فواصل میان شهری جهت تردد شهروندان در کشورمان وجود داشت، هر لحظه امکان شنیدن خبر غرق شدن کشتی ها و سوانح دریایی گوناگون نیز وجود داشت و دردی به دردها و داغی به داغ های این مردم اضافه می‌شد.