قوانین با پرداخت جریمه، دور زده می شوند

·       باید نظام ساخت و ساز در کشور یکپارچه و تحت نظارت نظام مهندسی قرار گیرد

·       محمد رضا جواهری: حوزه ساخت وساز در اختیار همه به جز مهندسین است.

·       بساز و بفروش ها برای سود بیشتر به دنبال دور زدن قوانین هستند و بعضا از تخلفات آنها با پرداخت جریمه چشم پوشی می شود

·       در بافت های تاریخی نباید صرفا به زیبایی ساختمانها برای جذب گردشگر توجه کرد بلکه ایمنی باید اولویت نخست باشد

بشارت نو/ ما ایرانی ها شهره به تکرار تاریخ و درس نگرفتن از حوادث گذشته ایم و ملموس ترین مثال و شاهد عینی این ادعا هم زلزله است. از زلزله بویین زهرا تا زلزله ۴/۷ ریشتری اخیر کرمانشاه ده ها هزار ایرانی زیر آوار کشته شده اند، صدها هزار نفر مجروح و بی خانمان شده اند و میلیاردها دلار خسارت به ابنیه شهری و آثار تاریخی وارد شده اما با وقوع هر زلزله، این حوادث عینا تکرار می شود و تا زلزله بعد و رخ دادن فاجعه ای دیگر به فراموشی سپرده می شود.

«ایران کشوری زلزله خیز است و باید برای زندگی در چنین طبیعتی آماده باشیم» این سخن محمد رضا جواهری، عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی در گفتگو با بشارت نو است. تمام ایرانیان اعم از مردم و مسئولین از زلزله خیز بودن کشور آگاهند اما آنچه مورد غفلت است آماده بودن برای مواجه با زلزله است. در زلزله اخیر کرمانشاه که منجر به فوت قریب به ۵۰۰ نفر از هموطنانمان و خسارت تخمینی ۲۶۰۰ میلیارد تومانی شد، چه ساختمان های شخصی ساز، چه مسکن های مهر و چه ساختمان های دولتی همچون بیمارستان سرپل ذهاب مورد تخریب قرار گرفت که نشان می دهد ساخت و ساز ایمن و مطابق مقررات مهندسی در هیچ سطحی از جامعه و حکومت جدی گرفته نمی شود. موضوعی که محمد رضا جواهری چالش ساخت و ساز کشور دانست و گفت: «متاسفانه بجای حضور موثر و گسترده مهندسین و متخصصین رشته های ساخت و ساز در این صنعت، با دلالان و بساز و بفروشانی روبرو هستیم که تنها سود مادی و ساخت ارزان تر را مدنظر دارند و هیچ توجهی به ایمنی و مهندسی ساخت نمی کنند.»

مقابله منطقی و تکنولوژی محور با زلزله در جهان تجارب متنوعی دارد بطوریکه فی المثل ژاپنی ها سالهاست وقوع زلزله در کشور خود را پذیرفته اند و با طراحی سازه های مهندسی شده و مقاوم در برابر زلزله به تلفات صفر در زلزله های حتی بالای ۸ ریشتر رسیده اند. آنها بر خلاف برخی از ایرانیان که زلزله را یک بلای آسمانی و نتیجه فساد و کردار انسان ها می دانند، با برقراری قوانینی مناسب و نظارت شدید بر اجرای آن توانسته اند بر این خشم طبیعت لگام ببندند. موضوعی که عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی کشور هم بر آن تاکید دارد و می گوید: «هرچند نیازمند اصلاح برخی قوانین و به روز کردن آنها متناسب با شرایط کشور داریم اما همین قوانین موجود هم اگر اجرایی شود و عزم جدی در بخش نظارت به وجود آید، یقینا ساخت و سازها در برابر زلزله ایمن تر خواهند شد. نقطه ضعف بزرگ در این خصوص سهل انگاری در اجرای قانون و منفعت گرایی بجای تخصص محوری در ساخت و ساز کشور است.»

باید زندگی با زلزله را بیاموزیم

یک عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی کشور با اشاره به قرار گرفتن بخشهای زیادی از ایران در پهنه لرزه خیزی نسبی زیاد و متوسط به بالا گفت: واقعیت های تاریخی نشان می دهد که در ایران باید زلزله را به عنوان یک پدیده انکارناپذیر بپذیریم و همواره آمادگی وقوع زلزله را داشته باشیم. به طور کلی در ایران باید زندگی با زلزله را بیاموزیم.

محمدرضا جواهری، عضو هیات علمی دانشگاه در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار بشارت نو با هشدار جدی نسبت به وضعیت ساخت وسازها و نظارت برآنها در کشور از مردم و مسئولین کشور خواست تا هرآن آمادگی وقوع زلزله درگوشه ای از کشور را داشته باشند و در این زمینه از ابتدای بنا نهادن هر ساختمانی این خطر را جدی بگیرند.

وی که عضو گروه تخصصی عمران نظام مهندسی کشور و دارای سوابق تحقیقاتی در سازه و زلزله است با طرح این پرسش که آیا کسی ده روز پیش در باورش می گنجید زلزله ای در کرمانشاه اتفاق بیفتد؟ تصریح کرد: هم مسئولان و هم مردم باید این آمادگی را داشته باشند و به ویژه کسانیکه ساخت وساز می کنند باید این خطر را در محاسبات و اجرای ساخت وسازهای خود جدی بگیرند. چنانچه در برخی مناطق مانند شهر بم اطلاعاتی از اینکه دست کم در ۲۵۰۰ سال گذشته وحتی بالای ۴ تا ۵ هزار سال گذشته زلزله ای اتفاق افتاده باشد، به دست نیامده است. اما مطالعات در همه جای دنیا نشان می دهد وقتی زلزله با زمان تناوب و تکرار زیاد روی می دهد، موجب تجمع انرژی می شود. لذا طولانی شدن زمان عدم وقوع زلزله نشان می دهد زلزله شدیدتری می تواند اتفاق بیفتد.

لزوم اصلاح قوانین نظام مهندسی کشور

این عضو سازمان نظام مهندسی کشور با ابراز تاسف از ساخت و سازهایی که توسط افراد سودجو برای نفع بیشتر با فرار از نظارت سازمان نظام مهندسی کشور انجام می گیرد، گفت: اغلب متخصصان ومسئولان به نوعی اذعان دارند که قوانین ساخت وساز و نظام مهندسی باید اصلاح شود و در این زمینه رایزنی هایی با نمایندگان مجلس از سوی متولیان این صنعت درحال انجام است. گرچه شخصا معتقدم همین قانون موجود هم ظرفیت ها و پتانسیل های بالایی دارد که هنوز از همه ظرفیت های آن استفاده نشده است. البته این وضعیت در استانهای مختلف باتوجه به هماهنگی ارگانهایی که در ساخت وساز دخالت دارند ازجمله شهرداری، شورای شهر، مسکن وشهرسازی، بنیاد مسکن و سازمانهای نظام مهندسی و… متفاوت است؛ به طوریکه در برخی استانها ساخت وسازها بیشتر با نظارت نظام مهندسی و رعایت آیین نامه های زلزله ساخت و ساز می شوند.

دور زدن مهندسی با پرداخت جریمه

جواهری درعین حال به حضور گسترده افراد غیرمتخصص درحوزه ساخت ساز اشاره و خاطرنشان کرد: متاسفانه به نظر می رسد حوزه ساخت وساز در اختیار همه به جز مهندسین است! چرا که قشرهای مختلف برای خود ساختمان می سازند و این ساخت و سازها نیز در بسیاری از موارد توسط مجریانی انجام می شود که خود بهره بردار نیستند، بلکه می سازند و به مردم می فروشند. این مجریان هرگز هم پاسخگو نیستند، بلکه برای سود و منفعت بیشتر به دنبال دور زدن مهندسین و متخصصین در این حوزه هستند و بعضا هم تخلفات آنها با پرداخت جرایم و بدون کنترل کیفیت، چشم پوشی می شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه مردمی که در این حوادث جان می دهند و اموال و ساختمانهایی که ازبین می رود، همه سرمایه های مملکت است که آسیب می بیند، از وزارت مسکن و شهرسازی خواست تا در این زمینه با جدیت وارد شود و با اصلاح قوانین مربوطه و پافشاری بر اجرای قوانین از این آسیبها جلوگیری به عمل آورد.

او همچنین یادآور شد درحال حاضر نظارت نظام مهندسی تنها شامل ساخت و سازهای خصوصی است به شرط آنکه متولیان ساخت و ساز از کانال این سازمان نیز عبور کنند اما همه ساختمانهای دولتی که از بودجه عمومی ساخته می شوند مانند بیمارستانها، مدارس و… با نظارت دولتی احداث می شوند که خود روندی جداگانه دارند.

عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی کشور ابراز امیدواری کرد تا نظام ساخت وساز به یک نظام یک پارچه و واحدی تبدیل شود و همه ساخت و سازها زیر پوشش سازمان نظام مهندسی قرار بگیرد.

جواهری در این زمیه خاطرنشان کرد: سرمایه عظیمی در نظام مهندسی کشور وجود دارد که متاسفانه در حال حاضر کمتر از ده درصد از این سرمایه استفاده می شود.

او افزود: به همین دلایل درآمد مهندسین ما بسیار کم شده و الان بخش زیادی از مهندسینی که در این حوزه تحصیل و تخصص دارند به کارهای دیگر رو آورده اند و در مقابل افراد سودجو به محض اینکه صاحب ثروت و سرمایه می شوند به این صنعت رو می آورند.

توجه جدی به ایمنی بافت های تاریخی

وی همچنین به وجود ساختمانهای خشت وگلی در برخی نقاط کشور از جمله شهر تاریخی یزد که به تازگی به دلیل همین ساختمانها جهانی شده و مورد توجه قرار گرفته اشاره کرد واظهار داشت: به عنوان یک متخصص سازه می گویم که درحال حاضر دستورالعمل و ضوابط فنی برای احداث ساختمانهای خشتی وگلی نداریم واحداث این ساختمانها یا ساختمانهای آجری در مناطقی با خطر زلزله ۷ ریشتر به بالا ممنوع است. لذا اگر در جایی از کشور ضرورت احداث چنین ساختمانهایی وجود دارد و یا در کنار آنها ضرورت احداث ساختمانهای آجری هست، مسئولان به طور جدی تحقیقات در این زمینه را در دستور کار خود قرار دهند و برای اجرای پروژه های تحقیقاتی و بررسی های کارشناسی و علمی بودجه و امکانات لازم فراهم شود.

جواهری از مسئولان خواست تا در این زمینه بافت های تاریخی صرفا به نگاه ریخت شناسی و زیبایی در معماری این ساختمانها برای جذب گردشگر و مسائل اقتصادی اکتفا نکنند بلکه ایمنی را در اولویت قرار دهند.

این استاد دانشگاه در پایان ابراز امیدواری کرد تا زلزله کرمانشاه زنگ خطر جدی برای مردم، مسئولان و مهندسین کشور باشد و دوباره با گذشت زمان این مباحث فراموش نشود. او همچنین ازمسئولان مربوطه خواست تا به مباحث ایمنی در ساخت وسازها توجه کرده و دراین زمینه وقت بگذارند و نیز بودجه جذب کنند و هرازگاهی در این زمینه جلسات و همایش هایی برگزار کنند و در نهایت موجب بازنگری و تغییرات جدی و مناسب در آیین نامه ها و قوانین ساخت وساز در کشور شود.