صنایع در فراز و نشیب
متن پیش رو در شهروند منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. نفت بهترین و معدن بدترین وضع اقتصادی را در سال ٩۵ پشت سر گذاشت. این نتیجه آمارهای رسمی از وضع رشد…
متن پیش رو در شهروند منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.
نفت بهترین و معدن بدترین وضع اقتصادی را در سال ٩۵ پشت سر گذاشت. این نتیجه آمارهای رسمی از وضع رشد اقتصادی و عملکرد صنایع مختلف است. با وجود این کارشناسان و فعالان اقتصادی به عملکرد صنعتی دولت در سال ٩۵ نمره قبولی داده و اعلام می‌کنند دولت یازدهم اقتصاد را در شرایط ویژه‌ای تحویل گرفت و بیشتر انرژی خود را صرف ساماندهی میراث‌های به جا مانده از دولت قبل کرده است.
با این حال آنها معتقدند دولت علاوه بر اینکه توانسته عقب‌ماندگی‌های اقتصاد را تا حد زیادی جبران کند، عملکرد قابل قبولی در بخش صنایع داشته است. به گفته مسعود خوانساری، حسن روحانی دولت را با خزانه خالی تحویل گرفت این در حالی بود که به دلیل تشدید تحریم‌ها امکان دسترسی به درآمدهای حاصل از فروش نفت که در سال‌های٩٠ و ٩١ به اوج خود رسیده بود، هم وجود نداشت. با وجود این دولت عملکرد قابل قبولی را در بخش‌هایی از اقتصاد داشته است. او البته تعلل دولت در یکسان‌سازی نرخ ارز را مورد انتقاد قرار داده و به «شهروند» می‌گوید که تا زمانی که واگذاری امور به بخش خصوصی واقعی واگذار نشود، حرف‌زدن از کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی حرف بی‌پایه و اساسی خواهد بود.
بزرگترین، خوش‌اقبال‌ترین شد
بزرگترین صنعت ایران خوش‌اقبال‌ترین نیز بوده است. آنگونه که آمارها نشان می‌دهد صنعت نفت بار اصلی رشد اقتصاد را در سال ٩۵ روی دوشش داشته است. در این سال تولید نفت ایران شرایط ویژه‌ای راتجربه کرد و از مرز ۴میلیون بشکه در روز هم گذشت. از رشد ٧,۴درصدی اقتصاد در نیمه نخست سال ٩۵ معادل ۶.۵درصد آن سهم نفت بوده و سهم دیگر بخش‌های اقتصادی هم ٠.٩درصد اعلام شده است. لغو تحریم‌های اقتصادی نخستین آثار خود را در صدور طلای سیاه ایران گذاشت و در کمتر از ۶ ماه بعد از توافق هسته‌ای صادرات نفت از یک‌میلیون بشکه به دو میلیون بشکه در روز رسید تا تولید نفت نیز تا نزدیکی چهار‌میلیون بشکه در روز پیش برود.
اما امیدواری به خوش‌اقبالی بازار نفت همچنان ادامه دارد؛ مقام ارشد نفتی ایران از نهایی‌شدن قراردادها با غول‌های نفتی دنیا در بهار ٩۶ سخن می‌گوید.
رضا پدیدار، رئیس انجمن سازندگان تجهیزات نفتی از دیگر فعالان صنعت نفت است که چشم‌انداز روشنی را برای بازار و صنعت نفت در سال ٩۶ ترسیم می‌کند. او با اشاره به اعلام آمادگی ٢٩ شرکت خارجی برای انعقاد قرارداد نفتی در قالب IPC و سرمایه‌گذاری در ایران به «شهروند» می‌گوید: شاید این اتفاق یکی از بزرگترین موفقیت‌های نفتی ایران در سال جاری بود که به دنبال آن ١١ شرکت E&P شناسایی شد و امید می‌رود که تعداد این شرکت‌ها به ١٧ عدد هم افزایش یابد.
اما موفقیت‌های نفتی ایران در سال ٩۵ به صدور و تولید نفت محدود نشد و دیپلماسی انرژی نیز در سال جاری تجربه موفقی را پشت سر گذاشت. توافق کشورهای اوپکی و غیراوپکی بر سر کاهش تولید نفت به شیوه مورد نظر ایران نهایی شد تا در شرایطی که سایر کشورها به کاهش و فریز تولید دست می‌زنند، ایران حق افزایش تولید تا سطح پیش از تحریم‌ها را داشته باشد؛ اما این اتفاق در شرایطی رخ داد که بازارهای نفتی ما در سال‌های تحریم توسط رقبای ایران تسخیر شده بود.
قدم‌های کوچک صنعت
صنعت، نیمه نخست امسال را با رشد ۴,١درصدی نسبت به پارسال سپری کرد؛ صنعتی که سال ٩۴ را در رکود سپری کرده و بسیاری از بنگاه‌های آن در آستانه ورشکستگی قرار داشتند؛ اما با آغاز اعطای ١۶هزار میلیارد تومان تسهیلات به بنگاه‌های کوچک و متوسط ورق تا حدودی برگشت و شرایط کمی مساعد‌تر شد. بررسی مقدار تولیدشده از ٣٢ مورد کالاهای صنعتی منتخب در نیمه نخست سال جاری نشان می‌دهد که در ٨ مورد شاهد کاهش تولید نسبت به ۶ ماهه نخست سال ٩۴ هستیم؛ انواع کاغذ ٣,٩درصد، کارتن ۵,٣درصد، DMT ٩۶,٣درصد، انواع تلویزیون تخت ٢٣,٨درصد و الکتروموتور ٢,۶درصد افت تولید داشته‌اند.در ٢۴ قلم کالایی دیگر اما شاهد افزایش تولید بوده‌ایم؛ بیشترین افزایش در تولید «دوده» با ۴۵,٩درصد و کمترین افزایش را هم چرم با ٠,٢درصد داشته است. نکته قابل توجه این است که در گروه خودرویی شاهد افزایش قابل ملاحظه تولید بوده‌ایم و ماشین لباسشویی، یخچال و فریزر و کولر آبی هم به ترتیب ١٢,۴، ١٨,٧ و ٨,۵درصد افزایش تولید را تجربه کرده‌اند.ابوالفضل روغنی‌گلپایگانی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: هر چند که سهم صنعت از رشد اقتصادی ۴.١درصد عنوان می‌شود، اما بخش عمده‌ای از این رشد توسط صنعت پتروشیمی و صنایع بالادستی و پایین‌دستی بوده و سهم صنایع کوچک و متوسط حدودا مثبت ٢.۵ درصد است. او با بیان اینکه رشد صنعت در سال گذشته منفی ٢.٢درصد بوده است، ادامه داد: البته نمی‌توان منکر این شد که اوضاع نسبت به سال گذشته تا حدودی بهتر شده اما صاحبان کسب‌و‌کار انتظارات بیشتری را از نخستین سال پسابرجام داشتند. او معتقد است که فعالان صنعت دارو شاید کمترین نوسان را در روند فعالیت خود داشته باشند؛ چرا که از یک سو دارو یک کالای حیاتی برای سلامت انسان به شمار می‌آید و از سوی دیگر ایرانی‌ها هشت برابر استانداردهای جهانی دارو مصرف می‌کنند همین مسأله دارو را کم‌چالش‌ترین صنعت کشور کرده است. او معتقد است که اگر اتفاق خارق‌العاده‌ای در کشور رخ ندهد، صنایع مختلف در سال ٩۶ به‌طور قطع شرایط مناسب‌تری را تجربه می‌کنند.
فرار از رکود
وضع ایران از نظر معدن خوب است؛ اما تا این بخش بتواند بار اصلی رشد اقتصادی را به دوش بکشد و جای نفت را بگیرد، راهی طولانی در پیش داریم. آمارها نشان می‌دهد که ٧درصد از ذخایر معدنی جهان در جغرافیای ایران واقع شده است و از نظر تنوع ذخایر معدنی، چه فلزی و چه غیرفلزی ایران در بین ١٠ کشور برتر جهان قرار گرفته است. معدنی‌ها با توجه به رکود ساخت‌وساز در ایران و البته بی‌ثباتی‌های سیاسی در مهم‌ترین کشورهای واردکننده مصالح ازجمله سیمان از ایران، یعنی عراق و افغانستان حال و روز خوبی نداشتند. رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: خواب ساخت‌وساز و رکود شدید حاکم بر بازار مسکن، سال سختی را برای سیمانی‌ها رقم زد و شاید بتوان آنها را بداقبال‌ترین صنعت کشور در سال جاری دانست اما شرایط در فولاد بد نبود. بررسی آمارهای وزارت صنعت اما نشان می‌دهد برخلاف کالاهای منتخب صنعتی، در حوزه معدنی شاهد کاهش عمومی تولید بوده‌ایم. از مجموع ١٢ کالا و صنایع معدنی منتخب تنها در ۴ مورد افزایش تولید داشته‌ایم و ٨ مورد دیگر با رشد منفی تولید مواجه بوده‌اند. فولاد خام با ٠,٨درصد، سنگ آهن با ١٠,۴درصد، کنستانتره زغال‌سنگ با ١۴,۶درصد و ظروف شیشه‌ای با ۴,٨درصد در نیمه نخست سال‌جاری تنها کالاهای منتخب معدنی بودند که رشد در تولید را تجربه کرده‌اند. بیشترین کاهش تولید نیز برای کاشی و سرامیک با ٢٨,٣درصد رشد منفی و کمترین کاهش هم برای شمش آلومینیوم با ۴,۴درصد رشد منفی به ثبت رسیده است.
روسفیدی خودروسازی
اما خودروسازی دیگر صنعتی است که سال ٩۵ را با خبرهای خوشی به پایان رساند. دو قرارداد از ۶ قرارداد خودرویی که در سال جاری بسته شده بود، وارد فاز اجرایی شد. هر چند که میزان تولید خودرو در دو ماه نخست سال شرایط چندان مناسبی را تجربه نمی‌کرد و با افت ۶,٣درصدی در فروردین و ٠.٧درصدی در اردیبهشت مواجه بود، ماه پایانی نخستین سال پسابرجام را امیدوارانه آغاز کرد و رشد ۵.٩درصدی را تجربه کرد. با جدی‌شدن مذاکرات خودروسازان با پژو فرانسه و رنو این روند بهبود یافت به‌طوری که میزان تولید در مهر و آبان به ترتیب رشد ١٣٩درصدی و ١٣١ را به خود دیدند.
البته این روند در ماه‌های بعدی تا حدودی تعدیل شد اما همچنان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش را نشان می‌دهد. آخرین آمارها نشان می‌دهد که تولید خودرو ایران در ١١ ماهه امسال در مقایسه با پارسال حدود ۴٠درصد رشد داشته است .
آنگونه که رئیس کمیسیون صنایع پارلمان بخش خصوصی ایرانی می‌گوید: خودروسازان داخلی در سال ٩۶ شرایط بهتری را در پیش رو خواهند داشت. در شرایطی که سهم خودروهای خارجی از بازار ایران تنها حدود ٣ تا ۴درصد است، عرضه محصولات جدید تولید شده می‌تواند رونق خوبی را به این بازار بازگرداند.
