«ساخت و ساز غیر مجاز»در یزد برای «همه» عادی شده است!

طولانی بودن فرایند صدور پروانه و تهیه نقشه در نظام مهندسی

«مهدی سالاری» در گفتگو با بشارت یزد انتقادی که به نظام مهندسی وارد است را طولانی بودن فرایند صدور پروانه و تهیه نقشه در سازمان نظام مهندسی دانست و اظهار داشت: «هرچند ذات تهیه نقشه کاری طولانی است و به تامل و دقت زیادی دارد و به میزان مشخصی این روند طولانی قابل توجیه است زیرا مهندسین معمار، سازه، شهرساز و تاسیسات مکانیکی و برقی باید در این فرایند همکاری کنند تا همه بخش ها به درستی شکل بگیرد؛ اما امروزه این فرایند در سازمان نظام مهندسی بیش از اندازه طولانی است و این موضوع قابل قبول نیست. سازمان نظام مهندسی می تواند با نظارت بر دفاتر خود این فرایند را کوتاه کند، البته زمانی که پروانه شهرسازی توسط شهرداری صادر می شود باید در اختیار نظام مهندسی نیز قرار داده شود تا این سازمان به خوبی در جریان روند کار قرار گیرد.»

وی افزود: «مالک به صورت مستقیم به دفاتر مهندسی برای تهیه نقشه مراجعه می کند و این فرایندی که بین دفتر مهندسی و مالک برقرار است روند را از چیزی که قابل انتظار است طولانی تر می کند، لازم است نظام مهندسی در این زمینه نظارت کافی را بر دفاتر خود داشته باشد و برای هر بخش مدت زمانی را پیش بینی کند تا هر کدام از این بخش ها ملزم شوند تا در زمان پیش بینی شده کار خود را تحویل دهند، این نظارت اکنون در نظام مهندسی وجود ندارد و این فقدان باعث شده تهیه یک نقشه در سازمان نظام مهندسی ماه ها طول بکشد.»

چند شغله بودن برخی از مهندسین نظام مهندسی

سالاری چند شغله بودن برخی از مهندسین نظام مهندسی را از جمله دلالیل واقعی و تخصصی نبودن نظارت ناظران سازمان نظام مهندسی معرفی کرده و میگوید: «مهندسان در این سازمان هر کدام مشغول به کارهای دیگری نیز هستند و چند شغل را باهم انجام می دهند و یکی از کارهایی که مهندسین انجام می دهند بحث نظارت است و به همین دلیل نظارت به صورت دقیق و حرفه ای صورت نمی گیرد و این مسئله ای است که اصولا مردم هم مطرح می کنند که نظام مهندسی نظارت را به صورت صوری انجام می دهد و صرفا یک امضا است.»

وی راه حل این مشکل را استفاده از ناظرین حرفه ای که بر انجام وظیفه خود به عنوان ناظر تاکید دارند خواند که در قانون نیز پیش بینی شده است و افزود: «بین ده ها ناظری که وجود دارند آن دست از مهندسینی که نظارت را به عنوان شغل خود انتخاب کرده اند، شناسایی شده و در اولویت قرار گیرند و سهمیه بیشتری به آنها اختصاص یابد زیرا اگر یک مهندس شغلش نظارت باشد و بر این وظیفه تمرکز کند قطعا نظارت در نظام مهندسی بهتر و تخصصی تر صورت می گیرد.»

جایگاه صوری مجریان ذی صلاح در نظام مهندسی یزد

سالاری بر اهمیت نقش مجریان ذی‌صلاح در روند ساخت و ساز ها تاکید و عنوان کرد: «بر اساس قانون کلیه ساخت و سازها باید زیر نظر مجریان ذی صلاح قرار گیرد ولی متاسفانه این مجریان در سازمان نظام مهندسی یزد نقشی صوری دارند بدین معنا که پروانه داشته اما تجهیزات و امکانات و نیروی انسانی لازم را در اختیار ندارند و این باعث می شود این مجریان ذیصلاح نقشی صوری داشته باشند. نظام مهندسی باید تجهیز، آموزش و نظارت بر این مجریان را جدی بگیرد تا این مرحله با دقت انجام شود. اگر این مهم محقق شود قطعا کیفیت ساخت و ساز بهتر و مدت زمان نیز کاهش خواهد یافت.»

مشکل عجیب و غریب ساخت و ساز دو نقشه ای در یزد!

رئیس سابق نظام مهندسی در ادامه افزود: «یزد جزو استان هایی با بالاترین میزان تخلف در ساخت و ساز است. چنین شرایطی در یک شهر جهانی قابل قبول نیست که البته این میزان تخلف موجود در یزد دلایل متعددی دارد که یکی از آن ها طولانی بودن روند اخذ پروانه و همچنین غیر واقعی بودن دستور نقشه هاست که این شرایط باعث به وجود آمدن پدیده دو نقشه ای است که بسیار آسیب زا است به این معنا که یک نقشه ای صرفا برای گرفتن پروانه از شهرداری تهیه می شود و پس از اخذ پروانه مالک نقشه دیگری را تهیه می کند و ساخت و ساز را بر اساس نقشه دوم انجام می شود. این موضوع دو نقشه ای در یزد یکی از مشکلات عجیب و غریبی است که نیاز به بررسی دارد به طوری که در استان های دیگر به این اندازه موضوع دو نقشه ای بودن در ساخت و ساز حاد نیست.»

برخی ضوابط شهرداری مغایر با ملاحظات اقتصادی و اجتماعی است

سالاری، ضوابط ساخت و سازی که شهرداری مالکان را ملزم به اجرای آن می داند را مغایر با ملاحظات اجتماعی و اقتصادی جامعه خواند و گفت: «مثلا زمینی که ۵۰ میلیون تومان قیمت دارد نمی توان انتظار داشت ۴۰ درصد از آن را فضای سبز تشکیل دهد اما متاسفانه ضوابط شهرداری این را در نظر نمی گیرد و مالک این ضوابط را اجرا نکرده و در نتیجه به دو نقشه ای بودن ساخت و سازها دامن زده می شود، این موضوع دو نقشه ای و موضوع ضوابط ساخت و ساز می تواند با محوریت استانداری در یزد حل، اصلاح و با نیاز مردم منطبق شود.»

شهرداری به گزارشات تخلف نظام مهندسی توجه نمی کند

وی افزود: «نظام مهندسی توانایی اجرایی ندارد اما می تواند مشکلات را به استانداری، اداره کل راه و شهرسازی و شورای شهر به عنوان دستگاه های نظارتی که نقش حاکمیتی دارند اعلام کند، زمانی که شهرداری به گزارشات تخلف نظام مهندسی توجه نمی کند باید به اطلاع سایر بخش ها برساند، نقش اطلاع رسانی در این مرحله بسیار حائز اهمیت است که متاسفانه این اتفاق در حال حاضر رخ نمی دهد.»

تخلفات برای همه عادی شده است

رئیس سابق نظام مهندسی تصریح کرد: «امروز به دلیل حجم تخلفات جدی، در نظام مهندسی یا در شهرداری اراده ای برای حل این مسائل وجود ندارد و این تخلفات هم برای نظام مهندسی و شهرداری و هم برای مردم به یک امر عادی تبدیل شده و حساسیت لازم در این موضوع وجود ندارد. بنابراین خیلی از مشکلاتی که راه حل هم دارد به دلیل آن که به درستی به وسیله خود دستگاه های متولی اطلاع رسانی نمی شود این مشکلات حل نشده باقی مانده است. نقش اطلاع رسانی نقش بسیار مهمی است که نادیده گرفته می شود.»

ساختمان ها باید حداقل ۸۰ سال عمر کنند

سالاری بر لزوم ساختمان های با کیفیت با عمر طولانی تاکید کرده و گفت: «اصلا شایسته نیست امروز که مصالح و زمین به شدت گران است و یک ساختمان تمام شده قیمت بسیار بالایی دارد را بی کیفیت و با مصالح و نقشه های نا مناسب با عمر مفید ۲۰ تا ۳۰ سال ساخته شود در حالی که باید با نقشه و مصالح خوب و نظارت درست نظام مهندسی به وسیله مجریان ذی صلاح حرفه ای ساختمان هایی ساخته شود که عمر ۸۰ سال داشته باشد. دستگاه هایی مثل نظام مهندسی و شهرداری مسئول اند و باید اراده داشته و این مشکلات را رفع کنند.»

وی افزود: «ضرورت استفاده از مصالح استاندارد به صورت جدی به وسله نظام مهندسی دنبال نمی شود هرچند این اداره استاندارد است که به صورت اساسی کیفیت مصالح را دنبال می کند اما مجریان بخش نظام مهندسی نیز باید در هنگام نظارت با مصالح غیر استاندارد برخورد کنند و همچنین نظام مهندسی می تواند با ارائه لیستی از مصالح استاندارد در سایت خود به ناظران، مدیران و مردم در این زمینه اطلاع رسانی کند، که حتی این قدم های ساده نیز در نظام مهندسی انجام نمی شود. نظام مهندسی می تواند با حمایت از تولیدکنندگان مصالح استاندارد و اطلاع رسانی درباره آن به بهبود شرایط ساخت و ساز کمک کنه و انگیزه تولید را برای این واحدهای تولیدی افزایش دهد اما متاسفانه همین اقدامات ساده نیز انجام نمی شود.»  

تهیه نقشه ها توسط دانشجویان و افراد فاقد صلاحیت!

سالاری با تایید صوری بودن مرحله تهیه نقشه بیش از حد طولانی شدن این روند را غیر قابل توجیه دانست و بیان داشت:«تعداد مهندسینی که پروانه دارند و می توانند نقشه کشی کنند تعداد قابل توجهی است اما متاسفانه گاهی درصد زیادی از این مهندسی به امر نقشه کشی به صورت جدی مبادرت نکرده و صرفا نقشه ها را تایید می کنند و در برخی موارد به دلیل تعرفه های پایین تهیه نقشه توسط افراد فاقد صلاحیت صورت می گیرد مانند دانشجویان یا افراد فاقد پروانه که این بر کیفیت نقشه ها تاثیر می گذارد. در مواردی تهیه نقشه ها صوری است و صرفا برای صدور پروانه بوده و این باعث شده است کیفیت نقشه های نظام مهندسی کاهش یابد. مهندسی که در حال تهیه نقشه برای مالک است، می داند که این نقشه اجرایی نخواهد شد به همین دلیل کیفیت نقشه ها کاهش یافته است. نظام مهندسی باید نسبت به آموزش مستمر و به روز رسانی مهندسین دارای پروانه مبادرت نماید و یادگیری نرم افزارهای لازم را در برنامه های خود قرار دهد.»

چرخه ساخت و ساز در یزد معیوب است

وی افزود: «اما تمام انتقادات صرفا متوجه نظام مهندسی نیست زیرا به طور کلی چرخه ی ساخت و ساز در یزد معیوب است و خروجی این چرخه، ساخت و سازهای غیر مجاز است که در یزد آمار بسیار بالایی دارد و به دلیل این وضعیت نامناسب شهرسازی یزد است که مردم نیز ضابطه شهرسازی از جمله وضعیت نما، ارتفاع و کیفیت مصالح را رعایت نمی کنند. چیزی که همه کارشناسان روی آن اتفاق نظر دارند این است که این چرخه و فرایند ساخت و ساز که بین شهرداری، نظام مهندسی و اداره کل راه و شهرسازی در جریان است معیوب است و خروجی آن ساختمان های نامناسب و بدون مجوز است که باعث ضرر و زیان و خطر برای مردم می شود در استان های دیگر می بینیم که با همین ضوابط و قوانین موجود بهتر عمل شده است. بنابراین امکان عملکرد بهتر در استان یزد نیز وجود دارد. برای اینکه این موضوع احصا شود هم اداره کل راه و شهرسازی، هم سازمان نظام مهندسی و هم شهرداری های استان باید نقش خود را به درستی ایفا کنند.»

سالاری، هماهنگی بین این ارگان ها را برای بهبود کیفیت ساخت و ساز ضروری دانست: «در راه و شهرسازی ضوابط ساخت و ساز در طرح های تصویبی جوابگوی شرایط حاضر ساخت و ساز نیست با افزایش قیمت در یزد اجرای این ضوابط برای مردم دشوار است و از آنجایی که سال های زیادی ساخت و سازهای غیرقانونی در یزد شکل گرفته و برای مثال رعایت ۶۰ درصد پیشروی صورت نگرفته است نمی توان از صاحبان ساختمان های جدید بخواهیم که این قانون را رعایت کنند زمانی که ملک مجاور ۸۰ درصد پیشروی داشته است نمی توان انتظار داشت سایر ساختمان ها ۶۰ درصد پیشروی را رعایت کنند.»

رئیس سابق نظام مهندسی اداره کل راه و شهرسازی را طبق قانون دستگاه حاکمیتی ناظر بر شهرداری و نظام مهندسی معرفی کرد و افزود: این بخش از نظارت که بر عهده اداره کل راه و شهرسازی است باید حرفه ای تر و به روز تر صورت بگیرد تا شهرداری و نظام مهندسی خود را ملزم به بهبود عملکرد کنند و چارچوب های لازم را رعایت کنند، اداره کل راه و شهرسازی باید شهرداری و نظام مهندسی را ملزم کند تا روند ساخت و ساز را در سامانه های موجود بارگذاری کنند تا کل فرایند ساخت و ساز در سامانه ها به صورت شفاف قابل نظارت باشد و اگر مراحل اداری ساخت و ساز طولانی می شود مشخص باشد که این طولانی شدن در کدام مرحله است و چرایی آن نیز روشن شود. این مورد همچنان در ابهام است زیرا تمام فرایندها در سامانه به صورت شفاف قرار نگرفته در حالی که اگر بحث شفافیت روند ساخت و ساز به صورت جدی در نظر گرفته شود شهرداری و نظام مهندسی خود را ملزم می دانند تا دستورالعمل ها را جدی بگیرند.»

شهرداری ها و نظام مهندسی باید هماهنگ شوند

سالاری افزود: «نظام مهندسی قدرت اجرایی ندارد و اگر ساختمانی تخلف کند نمی تواند آن را متوقف کند، نظام مهندسی این تخلف را به شهرداری اعلام می کند و وظایف اجرایی برای جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز به عهده شهرداری است، کاری که شهرداری باید انجام دهد جدی گرفتن پیگیری تخلفات اعلام شده از جانب نظام مهندسی است. هرچند طی  برون سپاری اجرائیات وضعیت بهبود یافته اما همچنان کافی به نظر نمی رسد. نکته حائز اهمیت این است که شهرداری ها باید به گزارشات ناظران نظام مهندسی توجه کنند و یکی از دلایلی که نظارت های نظام مهندسی صوری و غیر واقعی شده است همین عدم توجه است.»

وی در نهایت تصریح کرد: «برای جلوگیری از طولانی شدن روند نقشه کشی، شهرداری و نظام مهندسی باید در قالب تفاهم نامه ای به صورت مشترک نقشه ها را بررسی کنند؛ زیرا در شرایط کنونی عدم هماهنگی بین این دو نهاد باعث پاس کاری نقشه و طولانی شدن این روند شده است.»