راه اندازی « BRTدر یزد»؛ از وعده تا آرزو!

داشتن یک سیستم مجهز و منظم حمل و نقل عمومی در یک شهر علاوه بر اینکه نشانه ای از توسعه شهری و کارآمدی شهرداری است، می‌تواند مزایای فوق العاده ای برای حفظ وقت، تمیزی هوا و آرامش روان شهروندان داشته باشد اما در استان یزد عدم تردد تاکسی‌های درون شهری در سطح شهر و اکتفا کردن آنها به ارائه سرویس‌های دربست، زمان‌بندی نامنظم و طولانی حرکت اتوبوس‌ها از جمله مشکلات اساسی این سیستم است که تنها پاسخ شهرداری یزد (در طول ادوار مختلف) به این مسئله افزودن اتوبوس ها و تاکسی ها به این سیستم و نه مدیریت زمانبندی و سیستماتیک بودن ارائه خدمات و توسعه زیرساخت های حمل و نقل در سطح شهر بوده است، کما اینکه غیرقابل اعتماد بودن سیستم حمل و نقل عمومی شهری به مشکل ترافیک نیز دامن زده است.

هرچند در ادامه رفع مشکلات حمل و نقل عمومی و ترافیک شهری از سال ۱۳۹۱ طرح جامعی متشکل از اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تصویب شد که اجرای طرح «Bus rapid transit» یا همان BRT به معنای «سامانه اتوبوس تندرو» در یزد نیز از جمله طرح های مصوب بود که باید سال ۱۴۰۵ به بهره برداری برسد اما نشانه ها حاکی از این است که هیچ زیرساختی برای اجرای این طرح در یزد در حال آماده سازی نیست همچنین در دوره های مختلف شهرداری ها وعده راه اندازی «سامانه اتوبوس تندرو» در یزد را تا یکسال دیگر داده اند.

وعده و وعیدها برای احداث «بی آر تی» در یزد سابقه ای بیش از ده سال دارد برای مثال شهردار وقت شهر یزد در سال ۱۳۹۳ وعده داده بود تا پایان سال یکی از خطوط BRT راه اندازی خواهد شد، هرچند با جستجویی ساده در اینترنت به گزارشی در سال ۱۳۹۴ می رسیم که در آن معاونت وقت حمل و نقل و ترافیک شهرداری یزد متذکر شده است: «۵ دستگاه اتوبوس بی‌ آر تی در مسیر شماره ۳ از پایانه غدیر به پایانه امام خمینی (ره) با عبور از بلوار شهید دهقان، بلوار ۱۷ شهریور، بلوار ۲۲ بهمن، بلوار دولت‌آباد، بلوار نواب صفوی، بلوار صابریزدی برای جابه‌جایی شهروندان وارد فعالیت شده‌اند.» که این ما را به سمت پرسیدن این سوال پیش می برد که این اتوبوس ها و این خطوط بی آر تی الان کجا هستند؟

این موضوع را از شفیعی معاونت وقت حمل و نقل و ترافیک شهرداری یزد جویا شدیم و وی در پاسخ بیان داشت: «شهرداری ۵ دستگاه اتوبوس ۱۲ متری مجهز به ۲در را در سال های ۹۴-۹۵ در راستای اجرای این طرح طبق مطالعات جامعی که در این خصوص انجام شده بود، خریداری کرد و به چرخه حمل و نقل وارد شد اما نه بعنوان بی آر تی بلکه به عنوان اتوبوس های معمولی، اما در شورای چهارم طرح «بی آرتی» به اجرا نرسید.»

پس از آن در سال ۱۳۹۸ شهردار وقت نیز وعده داده بود: «اولین خط بی آر تی در یزد تا سال ۱۳۹۹ به بهره برداری می رسد و ۲۰ اتوبوس ۲۸ متری نیز برای این خطوط خریداری شده است.»

طرحی که به سرانجام نرسید

در این خصوص از «ونوس عامری» عضو شورای شهر پنجم پرس و جو کردیم، وی با اشاره به اینکه این طرح در کمیسیون عمران و حمل و نقل این شورا کلید خورد و به شرکتی که طرح های ترافیکی را مورد بررسی قرار می داد سپرده شد، اظهار داشت: «تحقیقات خیلی وسیعی از جمله تعداد ماشین هایی که از مسیرهای مورد نظر عبور می کردند و همچنین سفرهای تکراری مردم انجام و طبق آن طرح «بی آر تی» تدوین و برای شروع این طرح دو خط اساسی در نظر گرفته شد همچنین اتوبوس هایی نیز خریداری شد تا در خط های فرعی خدمات حمل و نقل ارائه کنند و همچنین در برخی مسیرها با ایجاد لاین دوچرخه سواری، امکان حمل و نقل آسان به شهروندان داده شود.»

وی افزود: «در این راستا مینی بوس هایی نیز خریده شد و به شهر وارد شد اما طرح بی آر تی اجرا نشد و شنیده شده که حتی این مینی بوس ها فروخته شده اند، در خصوص اتوبوس های بی آر تی نیز مهندس قمی شهرداری وقت پیگیر آن بود و حتی رایزنی هایی برای وارد کردن این دستگاه ها از چین انجام گرفته بود و این رایزنی ها به مراحل خوبی رسیده بود که در این مرحله دوره پنجم شورا کار خود را به پایان رساند و این طرح در همین مرحله باقی ماند و صحبتی از آن به میان نیامد.»

وعده هایی که ۱۰ ساله شد

از این وعده ها تا امروز قریب به ۱۰ سال می گذرد اما تاکنون پیشرفتی در این طرح دیده نمی شود هرچند «عزیزالله سیفی» در شهریورماه ۱۴۰۲ در این باره گفته بود: «اجرای پایانه امام خمینی (ره) که در ادامه مسیر طرح «بی آر تی» است نیاز به اصلاحیه بودجه دارد که شهرداری بتواند هزینه پیمانکار را پرداخت کند و به زودی پایانه امام خمینی (ره) که در راستای اجرای طرح «بی آر تی» است به اتمام برسد و در بخشی از شهر طرح بی آرتی اجرا شود، به همین دلیل کمیسیون با اصلاحیه بودجه موافقت کرد و با مشروط بر تصویب و تایید در صحن علنی این اصلاحیه انجام خواهد شد.»

رئیس شورای شهر یزد افزود: «بی آر تی یکی از طرح‌هایی است که چند مسیر مشخص می شود تا مردم با استفاده از اتوبوس و در سریع ترین زمان به مقصد برسند و این طرح تصویب شده است و دو پایانه امام خمینی (ره) و سه راه شحنه ایجاد شده که در واقع توقفگاه‌هایی برای اتوبوس های “بی آر تی” محسوب می‌شود.»

این موضوع را نیز از شهرداری یزد جویا شدیم، «حمید دهقان بنادکی» سرپرست مدیریت مهندسی و ایمنی ترافیک شهرداری یزد به بشارت یزد گفت: «بی آر تی یک سامانه است که متشکل از ناوگان، مسیر، ایستگاه ها و در نهایت پایانه ها هستند که این مجموعه هوشمند باید به صورت یکپارچه مدیریت شود، زمانی که بحث این سامانه مطرح شد، بر اساس طرح جامع حمل و نقل سه خط اصلی در نظر گرفته شد که یکی از این خطوط و طولانی ترین آن به طول ۱۷ کیلومتر از میدان شهید بابایی جنب صدا و سیما آغاز شده و نهایتا به دروازه قران ختم می شود، برای این مسیر لازم بود برخی از مسیرها یک طرفه و دسترسی برخی از کوچه ها محدود بشود بنابراین اجرای این خط بنابه دلایل متعدد به تعویق افتاده است و رفع این مسائل به زمان نیاز دارد.»

وی افزود: «در خصوص خط دوم، این مسیر از دروازه قرآن شروع می شود و تا میدان شهدای محراب می رسد و در ادامه باید به خط شماره یک اضافه شود و خط سه نیز به طول ۱۳کیلومتر از پایانه روبه روی زندان مرکزی به نام ایستگاه امام خمینی (ره) آغاز شده و به پایانه اتوبوس رانی غدیر ختم می شود.»

دهقان در ادامه بیان داشت: «سامانه بی آر تی یک سامانه کلی است و باید هوشمندسازی مسیر، اتوبوس ها و ایستگاه ها همزمان انجام گیرد و مشکلات در این بین نیز باید پیش بینی شوند و همچنین اتوبوس ها باید این ویژگی را داشته باشند که با ایستگاه ها هم ارتفاع باشند تا امکان ارائه خدمات به جامعه معلولان نیز فراهم گردد، این اقدامات باید همگام با یکدیگر انجام شود تا بتوان «بی آر تی» را راه اندازی کرد که اکنون این امکان را نداریم زیرا بودجه متمرکزی در این خصوص در نظر گرفته نشده است و سال گذشته چیزی حدود ۱۵ میلیارد صرفا هزینه یک پایانه شد. امسال نیز برنامه داریم تعدادی از پل های عابر پیاده را ایجاد کنیم تا امکان انتقال مسافرین را از عرض مسیرها فراهم سازیم و همچنین سازمان اتوبوس رانی در حال پیگیری برای خرید اتوبوس هاست اما فعلا مجبور هستیم این اقدامات را به صورت جزیره ای پیش ببریم تا یک سالی که نمی دانم چه موقع فرا می رسد بتوانیم این سیستم را در یزد اجرا کنیم هر چند زمانی که این طرح به صورت یکپارچه اجرا شود و مردم کیفیت این سیستم را مشاهده کنند به استفاده از حمل و نقل عمومی روی خواهند آورد، این طرح یک پروژه همه جانبه است که باید این بخش ها با یکدیگر به بهره برداری برسند و این موضوع نیازمند یک اراده جدی و بودجه ثابت و متمرکز است.»

به گفته وی، پس از تصویب این طرح تمامی اتوبوس های خریداری شده مطابق استانداردهای سیستم «بی آر تی» بوده است.

BRT چیست؟

BRT مخففSystem Rapib Bus  است، یعنی سیستم اتوبوس های پرسرعت. سال های زیادی است که در کشورهای مختلف از روش های متفاوتی برای افزایش کیفیت و سرعت خدمات اتوبوس ها استفاده می شود. روش هایی چون اختصاص خطوط ویژه به اتوبوس ها و دادن اولویت به اتوبوس می شود گفت BRT تلفیقی از همه روش هایی است که تاکنون برای افزایش سرعت اتوبوس ها استفاده می شد.
بی آر تی اولین اتوبوس تندروی تهران است که در سال 1386  توسط شهرداری تهران شروع به کار کرد. این سامانه اولین بار در شهرهای آمریکای لاتین و بوگوتا در کلمبیا راه‌اندازی شد و به دلیل استقبال زیاد دیگر کشورها نیز تشویق به راه اندازی آن در سیستم حمل و نقل درون شهری شدند.

ورود اتوبوس های تندرو به تهران از همان ابتدا منتقدان زیادی داشت؛ مثل هر اتفاق تازه ای که عجیب و گاهی ترسناک به نظر می رسد. حالا اما این اتوبوس های آلبالویی در خط های اختصاصی شان چنان با زندگی هر روزه شهر پیوند خورده اند که تهران را دیگر بدون وجود آنها نمی توان تصور کرد./روزنامه سرمایه

نخستین سامانه اتوبوس تندرو در ایران

زمستان سال ۸۶ بود که تهرانی ها برای نخستین بارسوار اتوبوس خطوط بی آرتی شدند. آن زمان شاید مسافران تفاوت این خطوط را با خط ویژه اتوبوسرانی متوجه نشدند. اتوبوس های یک کابینی که از مسیرهای ویژه در میانه خیابان مسافران را از چهارراه تهران پارس در شرق تا میدان آزادی درغرب تهران می برند. اما اوضاع به همین شکل باقی نماند و این خطوط به تدریج کامل شد.