دومین سیگنال برجامی ترامپ
متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست دو روز پس از آنکه وزارت خزانهداری آمریکا به شهروندان این کشور اجازه داد که می‌توانند در ایران افتتاح حساب…
متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
دو روز پس از آنکه وزارت خزانهداری آمریکا به شهروندان این کشور اجازه داد که می‌توانند در ایران افتتاح حساب کنند،
همین وزارتخانه نیز خبر داد که به صدور مجوز برای فروش بوئینگ به ایران ادامه می‌دهد. به باور کارشناسان، این دو اقدام اخیر ترامپ حکایت از آن دارد که او علاقه‌ای به از بین بردن برجام ندارد. با این همه تصمیم اخیر وزارت خزانهداری آمریکا با انتقاد شماری از نمایندگان اکثرا جمهوری‌خواه کنگره ایالات‌متحده مواجه شده است که دولت این کشور را به ادامه مسیر اوباما و مماشات با ایران متهم می‌کنند.
دو روز پس از صدور مجوز خزانهداری آمریکا برای افتتاح حساب آمریکایی‌های داخل ایران، اکنون خبرها حاکی از آن است که خزانهداری آمریکا صدور مجوز برای فروش «بوئینگ» به ایران را نیز می‌خواهد ادامه دهد. مساله‌ای که چندان خوشایند نمایندگان جمهوری‌خواه آمریکا نیست و آنها انتقاداتی به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری جدید آمریکا دارند که چرا او درخصوص برجام، همان سیاست‌های سلف خود یعنی باراک اوباما را در پیش گرفته است. از سوی دیگر این اقدامات ترامپ موید این مساله است که دولت جدید واشنگتن نمی‌خواهد در اجرای برجام که حاصل ماه‌ها رایزنی و گفت‌وگو میان ایران و ۶ کشور دیگر از جمله آمریکا بود، خللی وارد کند. وزارت خزانهداری آمریکا اعلام کرده است که دولت ترامپ به اعطای مجوز به بوئینگ ادامه خواهد داد، بنابراین این شرکت می‌تواند قراردادهایش با ایران را دنبال کند. به گزارش پایگاه خبری واشنگتن فیری بیکن، قانونگذاران و اعضای قدیمی کنگره می‌گویند که دولت ترامپ به شدت از سوی جمهوری‌خواهان برای ادامه سیاست‌های اوباما درخصوص تامین برخی نیازهای ایران، شامل فروش هواپیما مورد انتقاد قرار دارد. وزارت خزانهداری دولت ترامپ به واشنگتن فیری بیکن اعلام کرد که به اعطای مجوز به شرکت‌هایی همچون بوئینگ ادامه می‌دهد، بنابراین آنها می‌توانند قراردادهای چند میلیون دلاری خود را با ایران پیگیری کنند. ایران در ماه فوریه اعلام کرد، یک شرکت خارجی برای تامین مالی خرید دست کم ۷۷ هواپیمای جدید از شرکت‌های بوئینگ و ایرباس اعلام آمادگی کرده است. یک مقام وزارت خزانهداری آمریکا گفت که این وزارتخانه نام شرکت را اعلام نخواهد کرد اما مجوز فروش همانند هر قرارداد دیگری صادر خواهد شد تا فروش هواپیما قانونی باشد. انتشار این خبر واکنش‌هایی را در کنگره آمریکا در پی داشته است چراکه برخی قانونگذاران جمهوری‌خواه مدت‌هاست تلاش می‌کنند تا مانع از فروش هر نوع هواپیمای تجاری به ایران شوند. پیتر روسکام عضو جمهوری‌خواه کنگره گفت که وزارت خزانهداری تحت هیچ شرایطی نباید چنین مجوزی ارائه دهد، بلکه باید یک مهلت قانونی برای تمام مجوزهایی که به شرکت‌ها امکان تجارت با ایران ایر را می‌دهند تعیین کند، مگر اینکه این شرکت هواپیمایی ثابت کند در فعالیت‌های غیرقانونی مشارکت ندارد. به گزارش «ایسنا» قانونگذاران آمریکایی تلاش می‌کنند، تا با متهم کردن ایران به حمایت از تروریسم مانع از اجرای قرارداد شرکت‌های هواپیماسازی با ایران شوند. آنها مدعی‌اند که این هواپیماها می‌تواند برای کاربردهای دیگری مورد استفاده قرار گیرد. این در حالی است که ایران همواره این ادعاها را بی‌اساس و خصمانه خوانده و تاکید می‌کند که غرب تلاش دارد تا با طرح این ادعاها تنها به اهداف خود برای تحت فشار قرار دادن ایران دست یابد. در واپسین روزهای حضور اوباما در کاخ سفید بود که قرارداد خرید ۸۰ فروند هواپیما از «بوئینگ» آمریکا به امضا رسید. پس از برجام و رفع تحریم خرید هواپیما، مسابقه ایرباس و بوئینگ برای فروش هواپیما به ایران آغاز شد. برآیند این مذاکرات سبقت «بوئینگ» در به نتیجه رساندن مذاکره با ایران و امضای قراردادی به ارزش ۱۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار برای تحویل هواپیما در یک دوره ۱۰ ساله در اواخر آذر ماه بود. اکنون ظاهرا دونالد ترامپ باوجود خط و نشان‌هایی که برای ایران و برجام کشیده بود نمی‌خواهد روندی را که اوباما درباره ایران در پیش گرفته بود تغییر دهد. از این رو نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره آمریکا به شدت رئیس‌جمهوری جدید را تحت فشار قرار داده‌اند. زیرا آنها از ابتدا مخالف برجام و دادن هرگونه امتیازی به تهران بودند. چند منبع آگاه گفتند، قانونگذاران جمهوری‌خواه از اینکه ترامپ به رغم وعده و وعیدهای داده شده نتوانسته سیاست سختگیرانه‌ای در قبال ایران اتخاذ کند سرخورده شده‌اند.پیش‌تر و در جریان رقابت‌های انتخاباتی، ترامپ با انتقاد از برجام و دولت باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین ایالات‌متحده گفته‌بود: «خیلی جالب است که من امروز در جایی خواندم ایرانی‌ها همه پولی را که از این طریق به‌دست آورده‌اند قصد دارند در اروپا خرج کنند. ایرانی‌ها ۱۴۰ هواپیمای ایرباس سفارش داده‌اند که همه در اروپا تولید می‌شود.» او ادامه داده‌بود: «پس بوئینگ(آمریکا) کجاست؟ چرا ایرانی‌ها بوئینگ نمی‌خرند؟ چرا ما پیش‌شرط‌هایی قرار ندادیم که آنها را مجبور به خرید محصولات ما کند؟»
سیگنال مثبت
امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا در این رابطه و در پاسخ به پرسش «دنیای اقتصاد» مبنی براینکه آیا دولت ترامپ می‌خواهد برجام را حفظ و تعهدات آن را ادامه دهد، گفت که این اقدامات و تصمیمات، سیگنال‌هایی مثبت از سوی دولت جدید آمریکا در رابطه با اجرای برجام است. این کارشناس ادامه داد: «از ابتدا پیش‌بینی می‌شد که ترامپ بعد از کشمکش و جنجال به‌پا کردن در نهایت برجام را بپذیرد و اصرار داشته باشد که ایران به تعهداتش عمل کند.»
ابوالفتح ضمن بیان این موضوع که جمهوری‌خواهان و دولت ترامپ خواهان آن هستند که ضمن حفظ برجام، سختگیری‌هایشان را در حوزه‌های دیگر ادامه دهند، افزود: «به‌عنوان مثال درخصوص فروش بوئینگ، مشکلات بانکی و دیگر مسائلی که در برجام ذکر شده است واشنگتن به تعهداتش عمل خواهد کرد، اما به موازات آن در مسائلی غیر از مساله هسته‌ای شاهد سختگیری‌هایی از سوی واشنگتن خواهیم بود که از جمله می‌توان به لحاظ کردن نام ایران در لیست کشورهایی که اتباعش نمی‌توانند به آمریکا سفر کنند، اشاره کرد.» او در پاسخ به این پرسش که چرا جمهوری‌خواهان با سیاست‌های فعلی دولت در قبال ایران مخالف هستند، توضیح داد: «وقتی در مورد حزبی که در واشنگتن قدرت را در اختیار دارد صحبت می‌کنیم باید توجه داشته باشیم که این حزب همیشه دو شقه است. یعنی اکنون با یک جمهوری‌خواه درون کنگره مواجهیم و یک جمهوری‌خواه کاخ سفید. در این بین نباید مواضعی که جمهوری‌خواهان کنگره اتخاذ می‌کنند را خیلی دیدگاه رسمی این حزب قلمداد کرد. زیرا با وجود این اختلاف نظرها و فشارها در نهایت آنچه اعمال می‌شود از سوی دولت آمریکا است و شاخه جمهوری‌خواه دولت فعلی آمریکا درخصوص برجام، خواهان اجرای آن است.»
استقبال از گزارش آژانس
همزمان با این تحولات، دفتر نمایندگی آمریکا در سازمان‌های بین‌المللی در وین با انتشار بیانیه‌ای با استقبال از گزارش آژانس درباره ایران، تاکید کرد که ادامه راستی‌آزمایی و نظارت بر تعهدات برجامی ایران ضروری است. به گزارش «ایسنا» آندرو شوفر، کاردار دفتر نمایندگی آمریکا در سازمان‌های بین‌المللی در وین بیانیه آمریکا درباره نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران را منتشر کرد. در این بیانیه که در پایگاه اینترنتی دفتر نمایندگی آمریکا در سازمان‌های بین‌المللی در وین منتشر شده، آمده است: «آمریکا قدردانی خود را از مدیر کل به‌دلیل گزارش وی در تاریخ ۲۴فوریه درباره اجرای برنامه جامع اقدام مشترک و نیز قدردانی خود را از دبیرخانه به علت ارائه گزارش در ۲۸ فوریه اعلام می‌کند. ما از مدیر کل، معاون مدیر کل در امور پادمان‌ها و کارکنان آنها و از ادامه تلاش حرفه‌ای‌شان برای انجام مسوولیت‌هایشان در ایران، قدردانی و تشکر می‌کنیم.» استقبال کاخ‌سفید از گزارش آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران نیز حاوی این پیام است که دولت دونالد ترامپ می‌خواهد در قالب برجام قراردادها و همکاری‌ها را ادامه دهد.
نخستین گام‌های واشنگتن
روز دوشنبه مسوولان بانک مرکزی، از صدور مجوز خزانهداری آمریکا برای افتتاح حساب آمریکایی‌های داخل ایران خبر دادند. براساس آخرین گزارش‌ها، خزانهداری آمریکا در رابطه با افتتاح حساب برای اشخاص آمریکایی چراغ سبز نشان داده است، مبنی‌بر اینکه شخص آمریکایی که در ایران زندگی می‌کند و نیاز به افتتاح حساب داشته باشد، می‌تواند در بانک‌های ایرانی حساب باز کند. این در حالی است که تا قبل از تفسیر اخیر وزارت خزانهداری آمریکا، قوانین موجود درخصوص افتتاح حساب شهروندان آمریکایی در بانک‌های ایرانی مسکوت مانده بود. صدور مجوز صادر شده برای آمریکایی‌ها براساس تفسیر وزارت خزانهداری از برجام اولین اعلام نظر این نهاد در دوران ترامپ است. این نظر در کنار صرفنظر کردن از یک دستور تحریمی عام علیه بانک‌های ایران با توجه به مواضع مسوولان کنونی دولت آمریکا قابل تامل است. مسوولان کنونی آمریکا در دوران مبارزات انتخاباتی ضدبرجام سخن می‌گفتند و تاکنون نیز در رابطه با ادامه آن اعلام موضع نکرده‌اند. اما تفسیر اخیر می‌تواند نمونه عملی برخورد مدیران میانی دولت ترامپ با برجام باشد.
