ثبت نیم قرن تاریخ یزد با دوربین رحیم خان شیرمحمدی

صالح مستوفیان/ عکاسی، پاسخ بشر به حس جاوادنگی اش بود آن زمان که توانست خویشتن خویش را ورای زمان و مکان در قابی حفظ کند و برای نسل های پس از خود به یادگار گذارد. اینچنین بود که تاریخ از قالب کلمات و سیطره فاتحان خارج شد و به حقیقتی زنده وسیال به نام عکس بدل گشت. قابی مقوایی و اصیل از شادی ها، غصه ها و لحظه ها که در مجموعه ای به نام آلبوم گرد هم می آیند و قصه زندگی ما را روایت می کنند و جاودانه مان می سازند.

این خاطره بازی ها و ثبت نفس های حبس شده، نگاه های متمرکز شده و سیب گفتن های لبخند شده در یزد به نام رحیم خان شیرمحمدی شناخته می شود. مردی که با مدرن ترین دوربین دهه های ۳۰ و ۴۰ شمسی قدم در یزد گذاشت و بیش از نیم قرن تاریخ این شهر و زندگی مردمانش را به قاب خاطره ها پیوند داد و از تاریکخانه عکاسخانه اش، لحظه هایی روشن و ماندگار برای یزد خلق کرد. بر این اساس بود که در روز جهانی عکاسی، جمعی از مسئولان، اعضای شورای شهر، هنرمندان و جوانان علاقمند به هنر عکاسی بزرگداشتی به افتخار پدر عکاسی یزد برپا کردند و در مراسمی صمیمی از او بخاطر جاودانه ساختن تاریخ معاصر یزد قدردانی نمودند.

رئیس شورای شهر یزد:

باید نام مفاخر یزد بر معابر شهری گذاشته شود

رییس شورای شهر یزد یکی از سخنرانان این مراسم بود که رحیم خان شیرمحمدی را از مفاخر و هنرمندان ارزشمند یزد دانست و گفت: ارزش چند دهه فعالیت رحیم خان شیرمحمدی ثبت تاریخ و لحظه های نابی از زندگی و فرهنگ رفتاری مردم یزد است و بر این اساس باید قدر دانسته شود و مورد توجه قرار بگیرد.

غلامعلی سفید با اشاره به اینکه باید تجلیل از مفاخر یزد به یک رویه متداول تبدیل شود، گفت: یکی از راه های انگیزه بخشیدن به جوانان و الگوسازی مناسب برای آنها معرفی مفاخر شهر و راه و رسم زندگی آنها در رسیدن به موفقیت است تا جوانان بدانند تحمل سختی ها شرط رسیدن به قله هاست.

در این مراسم جمعی از هنرمندان و مفاخر یزد از رییس شورای شهر خواستند تا خیابانی به نام رحیم خان شیرمحمدی نامگذاری شود. سفید در پاسخ به این خواسته گفت: متاسفانه گرفتار تنگ نظری ها هستیم و هروقت می خواهیم نام یکی از هنرمندان و مشاهیر یزد را بر خیابانی بگذاریم فریاد عده ای بلند می شود یا هرزمان که صحبت از برپایی جشن می شود عده ای برایش عزا می گیرند. امیدواریم با کم شدن تنگ نظری ها و باز شدن فضا بتوانیم نام مفاخر یزدی را بر معابر و اماکن شهر بگذاریم تا ضمن جاودانه ساختن آنها الگویی برای نسل جوان باشند.

هنرمند، هویت ساز برای جامعه است

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد در این مراسم با بیان اینکه هنرمندان نقطه پیوند هویت جوامع هستند، اظهار داشت: هنرمندان در قوام و ماندگاری یک جامعه نقش اصلی را ایفاء می کنند.

مجید جوادیان زاده تاکید کرد که نشان و قامت یک جامعه را هنرمندان تصویر سازی می کنند.
وی وجود هنرمند را مهم ترین عامل یاری بخش یک جامعه خواند و اضافه کرد: بدون وجود هنرمند هیچ جامعه ای قادر به فعالیت نیست.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد در ادامه از رحیم خان شیرمحمدی بعنوان یکی از هنرمندان تاریخ معاصر یزدیاد کرد و گفت: زاویه نگاه شیرمحمدی به تحولات چند دهه یزد متفاوت و دیدنی است.
جوادیان زاده افزود: ارزش و اقتدار کار رحیم خان شیرمحمدی ستودنی و قابل تقدیر است، هنرمند تاثیرگذاری که زمان شناس بود و تاثیر خودش را در چندین دهه نشان داد.

یک فریم از زندگی رحیم خان شیرمحمدی

عکاسی و ثبت تاریخ و فرهنگ یزد در قاب دوربین را خانواده رحیم خان شیر محمدی به یزد آوردند. نزدیک به یک قرن پیش در روزگاری که یزد عکاس نداشت، پدر رحیم خان به خواست سرهنگ فتح علی خان وزیری برای عکسبرداری از سربازان تازه استخدام شده در باغ دولت آباد از اصفهان به یزد می آمد و اینچنین بود که یزدیها با هنر عکاسی آشنا شدند. اشتیاق وصف ناپذیر یزدیها به عکس باعث شد وقتی رحیم خان ۶ ماهه بود، پدرش به کمک مرحوم راجی از تجار یزد عکاسخانه ای را در این شهر احداث کند.

رحیم خان در کنار پدر و همراه با نگاتیو و تاریکخانه و هنر عکاسی بزرگ شد بطوریکه در دوران نوجوانی پس از فراغت از مدرسه پای در عکاسخانه پدر می گذاشت و عکاسی می آموخت. ۱۴ ساله بود که با عکاسی از همکلاسی ها توانست بصورت جدی وارد این حرفه شود.

فوت پدر، رحیم خان جوان را روانه تهران کرد تا عکاسخانه ای در خیابان لاله زار به راه بیاندازد و از دریچه دوربین تهران در حال مدرن شدن را عکاسی کند. پس از ۷ سال زندگی در تهران در سفری به یزد متوجه شد عکاسی با تجهیزات جدید و به روز در یزد وجود ندارد و با اصرار خانواده مغازه ای ابتدای کوچه برخوردار اجاره کرد و عکاسی مدرن را به یزد آورد. رحیم خان بهترین دوربین آنروزهای کشور را خرید و ۵۶ سال عکاسی در یزد را بصورت حرفه ای ادامه داد. عکاسی در آن روزگار تنها راه ثبت وقایع و تاریخ شهر بود که از عهده چند نفر در یزد برمی آمد بر این اساس رحیم خان بواسطه تجهیزات مجهزی که داشت، توانست عکاس اول ادارات، مراسم ها و بسیاری از مجالس مردم شود و به نوعی آشنای کوچک و بزرگ یزد بود. رحیم خان شیرمحمدی تلخ ترین عکسی را که در زندگی گرفته مربوط به حادثه تصادف ۴۲ دانش آموز کنکوری زاهدانی در یزد می داند که با اتوبوس راهی تهران بودند و یک تریلی از روز آنها عبور کرده بود.