بده‌بستان دیپلماتیک برای حفظ برجام
کاخ سفید با انتشار بیانیه‌ای درباره دستاوردهای ۵۰ روز ابتدایی ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، از تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا ضد چندین شرکت و فرد ایرانی به‌عنوان یکی از عملکردهای ترامپ در بخش امنیت ملی آمریکا نام برد. «اولویت‌دادن به امنیت ملی…
کاخ سفید با انتشار بیانیه‌ای درباره دستاوردهای ۵۰ روز ابتدایی ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، از تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا ضد چندین شرکت و فرد ایرانی به‌عنوان یکی از عملکردهای ترامپ در بخش امنیت ملی آمریکا نام برد. «اولویت‌دادن به امنیت ملی آمریکا» عنوان این بخش از اقدامات وزارت خزانه‌داری آمریکا بود. در همین زمینه، روز گذشته، گزارشاتی از کنگره آمریکا مخابره شد که مؤید ائتلاف یا همگرایی جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها برای اعمال دور جدیدی از تحریم‌ها ضد ایران به‌واسطه فعالیت‌های موشک‌های بالستیک بود.
بنا بر گزارش وقایع اتفاقیه، انتشار این بیانیه در شرایطی است که روی‌کارآمدن دونالد ترامپ در آمریکا، گمانه‌زنی‌هایی را مبنی‌بر لغو برجام و ضدیت کاخ سفید با ایران مطرح کرده بود اما برخلاف پیش‌بینی‌های اولیه روند اظهارنظرهای نزدیکان ترامپ نشان‌دهنده آن است که گزینه لغو برجام از دستور کار آنها خارج شده است؛ درواقع، مهم‌ترین تصمیمات دولت جدید آمریکا در ارتباط با برجام نبوده بلکه موضوع اعمال تحریم‌های تازه علیه جمهوری‌اسلامی ایران، داغ‌ترین سوژه‌ای است که موردنظر تحلیلگران قرار گرفته است. این موضوع دوباره توجه رسانه‌های داخلی و خارجی را به مواضع واشنگتن نسبت به ایران جلب کرده و می‌تواند میزانی برای سنجش عیار تقابل ترامپ و یارانش در برابر تهران باشد.
تحریم اولیه ترامپ علیه ایران
نخستین تحریم دولت ترامپ علیه ایران که در بیانیه عملکرد ۵۰ روزه دولت ترامپ آمده، اضافه‌شدن ۱۳ فرد و ۱۲ نهاد به لیست سیاه وزارت خزانه‌داری آمریکاست. براین اساس، ۱۵ بهمن، کابینه جدید ایالات‌متحده، ۱۳ فرد و ۱۲ سازمان و شرکت را به لیست تحریم‌های ایران اضافه کرد. این افراد و سازمان‌ها، ایرانی و غیرایرانی بودند. این برای نخستین‌بار از زمان آغاز به کار دونالد ترامپ در سمت ریاست ایالات‌متحده آمریکا بود که این کشور، افراد و سازمان‌هایی را به لیست تحریم‌های ایران اضافه می‌کرد. بر اساس اعلام رسانه‌ها، هشت نفر از اشخاص و پنج مورد از نهادها ایرانی بودند و به ادعای وزارت خزانه‌داری آمریکا، بعضی از آنها با سپاه پاسداران ارتباط دارند. همچنین دو شهروند لبنانی، یک شهروند اماراتی و یک شهروند چینی هم در این فهرست بودند. یحیی الحاج، عبدالله اصغرزاده، داریان تنی، ابراهیم حسن دهقان، فرحات محمدعبدالامیر، محمد مقام، کامبیز رستمی، علی شریفی، کین شینهوا، ریچارد یو، مصطفی زاهدی، قدرت زرگری و کارول ژو، نام افرادی بود که در لیست سیاه قرار داشتند.
همچنین شرکت‌های: ۱- شرکت ستاره شرقی، ۲- شرکت آرین دانش، ۳- شرکت ساختمانی-تجاری ماهر، ۴- شرکت تجاری- انرژی میراژ، ۵- شرکت بین‌المللی ام‌کی‌اس، ۶-شرکت صادرات واردات نینگبو، ۷- شرکت داریا افق سبز، ۸- شرکت داروسازی ریم، ۹-شرکت رویال پرل مستقر در امارات، ۱۰- شرکت زیست تجهیز پویش، ۱۱- شرکت تجاری کاسالینگ و ۱۲- Mirage for Waste Management & Environmental Services sarl هم به لیست شرکت‌های تحریمی اضافه شدند. بسیاری کارشناسان در همان ابتدا تأکید داشتند که با اضافه‌شدن این نام‌ها به لیست سیاه، تحریم جدیدی علیه ایران ازسوی آمریکا اجرا نشده است بلکه افراد و سازمان‌های جدیدی به تحریم‌های قبلی ایران اضافه شده‌اند. بااین‌حال، ترامپ و مشاور امنیت ملی او در هفته‌های اخیر به‌شدت از آزمایش موشکی ایران انتقاد کرده بودند. آنها همچنین ایران را به اعطای سلاح به گروه انصارالله (حوثی‌ها) در یمن و بی‌ثباتی منطقه متهم کرده بودند که ازسوی تهران رد شد.
تلاش برای حفظ برجام
«هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه کنگره آمریکا به رونمایی از تحریم‌های جدید علیه ایران به‌خاطر آزمایش‌های مکرر موشکی نزدیک شده‌اند»؛ خبری است که المانیتور روز گذشته منتشر کرد. بر‌این‌اساس، سناتورهای ارشد کنگره آمریکا اعلام کرده‌اند هر دو حزب کنگره به رونمایی از تحریم‌های جدید علیه ایران به‌خاطر آزمایش‌های مکرر موشکی نزدیک شده‌اند.
«ادامه اجرای برنامه اقدام مشترک» که به‌عنوان پیش‌شرط دموکرات‌ها برای موافقت با این تحریم‌ها طرح شده، می‌تواند مهر تأییدی بر این باشد که یاران اوباما در کنگره قصد دارند به ازای حفظ میراث دیپلماتیک رئیس‌جمهوری سابق آمریکا، اعمال تحریم‌های تازه علیه ایران را بپذیرند. آنها به‌طور شفاف اعلام کردند که در عوض حمایتشان از این تحریم‌ها، باید به توافق هسته‌ای باراک اوباما فرصت داد تا نتیجه دهد.
باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا، روز ششم مارس گفت که این کمیته پس از چند ماه مذاکره با دموکرات‌ها، ازجمله بن کاردین از اعضای ارشد این کمیته و سناتور باب منندز که هر دو علیه توافق هسته‌ای ایران رأی دادند، به توافقی در زمینه قانون جدید تحریم‌های ایران نزدیک‌تر شده‌اند.
سناتور کاردین به المانیتور گفته است که این کمیته به هر نتیجه‌ای که برسد، آن نتیجه به اندازه‌ای اعتبار نخواهد داشت که توافق هسته‌ای ایران را نقض کند. او اضافه کرده است: ما می‌خواهیم اطمینان یابیم که این کار، توافق هسته‌ای ایران را لغو نکند و در تلاش هستیم اقدامات جدید را به اقدامات غیرقانونی درحال‌حاضر ایران ارتباط دهیم؛ بنابراین در تلاش برای رسیدن به یک نتیجه هستیم ولی هنوز به آن دست نیافته‌ایم. سناتور کورکر در بیانیه‌ای نوشت: پس از آنکه ایران دو آزمایش موشکی دیگر در پایان هفته انجام داد، ما به یک توافق رسیدیم. این نخستین اقدام کنگره علیه ایران از زمان تمدید قانون تحریم‌های ایران در ماه دسامبر است.
کورکر تأکید کرد: این آزمایش‌های تحریک‌آمیز، تازه‌ترین نمونه از اقدامات خطرناک ایران هستند که مستلزم پاسخی هماهنگ و چندجانبه ازسوی آمریکاست. دولت، تلاش برای مقابله را به شیوه مناسب را آغاز کرده و من امیدوارم بتوانم با آنها کار کنم و یک قانون با حمایت دو حزب را آماده کنیم تا مانع رفتار تهدید‌آمیز ایران در همه جبهه‌ها شویم. اعمال تحریم‌های تازه علیه ایران به طرح دو سؤال اساسی دامن می‌زند؛ نخست اینکه تحریم‌های تازه آیا به لغو برجام منجر خواهد شد؟ پاسخ این سؤال را می‌توان در اظهارات تازه دموکرات‌ها یافت؛ به‌ویژه آنکه که سناتور کاردین تأکید کرده که این کمیته به هر نتیجه‌ای که برسد آن نتیجه به اندازه‌ای اعتبار نخواهد داشت که توافق هسته‌ای ایران را نقض کند. از طرفی، عقب‌نشینی ترامپ و برخی اعضای کابینه در مقایسه با مواضعی که پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری داشتند، نشانه‌ای از خواست و تمایل هیأت حاکمه این کشور برای حفظ برجام تلقی می‌شود. سؤال دوم، مرتبط با تأثیرگذاری اعمال تحریم‌های جدید بر موقعیت و نقش منطقه‌ای ایران در خاورمیانه است.
آیا تحریم‌های تازه که زمینه همگرایی جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها را در کنگره فراهم کرده، می‌تواند به تضعیف قدرت تهران در معادلات منطقه‌ای منتهی شود؟ تا پیش از به‌نتیجه‌رسیدن مذاکرات ایران و ۱+۵ و لغو برخی تحریم‌ها که مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران بود، بسیاری از افراد و شرکت‌ها به‌طور مستقیم یا غیر‌مستقیم در رابطه با آنچه ازسوی غرب فعالیت غیرقانونی ایران توصیف می‌شد، تحریم بوده همچنان در لیست تحریم قرار دارند. واقعیت آن است که اعمال تحریم و ضدیت منطقه‌ای برای مقابله با ایران رخدادی جدید نیست، در چند دهه گذشته، تاریخ این درس را به معارضان کشورمان می‌دهد که ایران در شرایطی دشوارتر از وضعیت کنونی توانسته است استقلال و قدرت خود را حفظ کند.
