آیا یزدیها بخاطر کم آبی مجبور به مهاجرت می شوند؟

صالح مستوفیان/ مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان یزد طی سخنانی با هشدار مجدد نسبت به برداشت بی رویه از سفره های زیرزمین  آب استان توسط بخش کشاورزی هشداد داده " اگر این روال مصرف ادامه یابد، حداقل خسارت برای همه مردم یزد این است که باید به استان های دیگر مهاجرت کنند."

کم آبی و خشکسالی ریشه در اعماق تاریخ این سرزمین دارد بطوریکه منابع تاریخی نقل کرده اند یکی از کهن ترین تمدن های بشری پیش از کوچ آریایی ها به ایران در نوار مرکزی این سرزمین می زیسته اند که حتی روایت شده کشاورزی را آنها بوجود آورده اند، اما چند دهه خشکسالی و کم آبی این تمدن بزرگ را از زمین زمین محو کرده و ایرانیان پیش از باستان را مجبور به مهاجرت نموده است، موضوعی که در سالهای اخیر هم به دفعات توسط برخی کارشناسان تکرار می شود که "اگر روند فعلی خشکسالی ها و همچنین برداشت آب از منابع زیرزمینی ادامه یابد، مردم نواحی مرکزی و جنوب و جنوب شرقی ایران باید دست به مهاجرت بزنند."

البته اجداد کهن مان در این سرزمین هیچ نقشی در کم آبی تاریخی خود نداشته و تنها نامهربانی آسمان آنها را وادار به مهاجرت نمود اما سهم عمده کم آبی دهه های اخیر در ایران و یزد به دوش سیاست های غلط دولتی در توسعه بی رویه کشاورزی پرآبخواه و حفر چاه های غیرمجاز و همچنین استقرار صنایع پرآبخواه در مناطق مرکزی کشور بوده است.

چندی پیش پروفسور پرویز کردوانی که بسیاری او را "پدر کویرشناسی" ایران می نامند در گفتگو با رسانه ها گفته بود: «همه مردم ایران باید بدانند که آب‌های شیرین زیرزمینی، دیگر تمام شده‌اند و اکنون پیشروی آب‌های شور در حال وقوع است که وقتی کشاورزی با این آب صورت بگیرد موجب تبدیل زمین‌ها به کویر می‌شود. اینکه گفته می شود با توجه به بی‌آبی موجود، ۲۰سال دیگر همه مهاجرت می‌کنند، حرف درستی‌است.»

پروفسور کردوانی همچنین به تشریح روش مقابله با کم آبی در ایالت کالیفرنیای امریکا در دهه های گذشته پرداخته و گفته است: «روزی فرماندار لس‌آنجلس آمریکا، مردم شهر را جمع کرد و گفت که در این نقطه که الان من ایستاده‌ام، ۱۵سال پیش برف بوده است اما الان هیچ چیزی نیست؛ برای همین همه را مجبور کرد که مصرف آب خود را تا ۲۵ درصد کاهش دهند. در این طرح، کسانی را که زیاد آب مصرف می‌کردند، جریمه نمی شدند بلکه صاحبخانه را به زندان می‌انداختند. کار تا جایی پیش رفت که حتی پلیس آب ایجاد کردند و اگر کسی ماشینش را می‌شست، ۵۰۰ دلار جریمه‌اش می‌کردند. روزی بود که تمام دنیا برای بازی گلف به لس‌آنجلس می‌رفتند ولی همان فرماندار دستور داد تمام زمین‌های چمن را خشک کنند و چمن مصنوعی بکارند. در حیاط تمام خانه‌‌ها درخت‌هایی کاشته شد که آب کمتری مصرف می‌کنند، مثل شمشاد و…؛ آب فاضلاب‌ها را تصفیه کردند. در لاس‌وگاس تمام درخت‌ها و چمن‌ها را از بین بردند و کاکتوس کاشتند؛ هیچ‌کس هم چیزی نگفت. در مدارس آمریکا به بچه‌‌ها شیرآلات کم‌مصرف دادند و گفتند ببرید خانه و شیرآلات دیگرتان را بیاورید و تحویل بدهید.»

وی در ادامه افزوده بود: «یکی از دوستان تعریف می‌کرد که با وجود مجانی‌بودن آب در کانادا، در سفرش به کانادا دیده که داخل حیاط خانه‌‌ها پر از گالن‌های آب است. وقتی علت را جویا شده بود، گفته بودند که تصفیه و ورود آب به شبکه لوله‌کشی، هزینه‌بر است؛ بنابراین ما آب باران را جمع‌آوری و از آن برای آبیاری باغچه حیاط و شست‌وشوی ماشین استفاده می‌کنیم.»

 بی شک هشدار اخیر مدیرعامل آب منطقه ای یزد را نباید یک تهدید بلکه یک واقعیت دانست که سابقه تاریخی در این منطقه داشته است. استان یزد بر خلاف واقعیت های اقلیمی و بومی خود با توسعه افسار گسیخته صنعتی و همچنین کشاورزی پرآبخواه در دهه های گذشته روبرو شده و حالا آینده این استان در خطر بزرگ بی آبی است خصوصا آنکه شاهرگ حیاتی این استان هم بیش از ۲۵ بار توسط کشاورزان شرق اصفهان مورد تعرض قرار گرفته و پیش بینی می شود در صورت تداوم بحران آب در سرچشمه های کوهرنگ و همچنین شرق اصفهان شاید این خط انتقالی هم از استان دریغ شود. بنابراین مصرف آب و تغییر سیاست های صنعتی و کشاورزی استان یزد باید بیش از پیش مورد توجه مسئولان و مردم قرار گیرد آنهم در شرایطی که یزد جهانی شده است و بسیاری امیدوارند گردشگری راه نجات و آینده درخشان این خطه باشد. موضوعی که البته نیازمند سرمایه گذاری بخش خصوصی است و اگر بی آبی در استان روز به روز بحرانی تر شود، نمی توان انتظار داشت سرمایه گذاران یزد را مقصد خود انتخاب کنند.

افزایش ۴ برابری کشاورزی در دشت بحرانی بهادران یزد

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای یزد گفت: دشت بهادران از سال ۵۳ ممنوعه اعلام شده و این در حالی است که سطح زیرکشت آن در حال حاضر و به صورت قانونی چهار برابر افزایش یافته است.

محمدمهدی جوادیان زاده در شورای حفاظت از منابع آب شهرستان ابرکوه، دشت بهادران را نمونه‌ای از مصرف نادرست از منابع آبی در استان ذکر و توضیح داد: از سال ۱۳۵۳ این دشت به عنوان دشت ممنوعه برای کشاورزی اعلام شده در حالی که سطح زیرکشت آن در حال حاضر و به صورت قانونی چهار برابر افزایش یافته و نتیجه‌اش این است که در جنوب دشت، آب وجود دارد اما شوری بسیار بالای آن، تمام درختان پسته را از بین برده است و در شمال دشت، کشاورزان با بی‌آبی مواجه هستند و تمام دشت دارد از بین می‌رود.

وی تصریح کرد: ما به خسارت کشاورزان راضی نیستیم اما اگر این روال مصرف ادامه یابد، حداقل خسارت برای همه مردم یزد این است که باید به استان های دیگر مهاجرت کنند.

به گزارش ایسنا؛ جوادیان زاده با بیان این که تنها ۸۴ حلقه چاه کشاورزی شهرستان ابرکوه مجهز به کنتور هوشمند نیست، اظهار کرد: در صورت تجهیز چاه‌های باقیمانده در سال جاری، از سال آینده آب به صورت حجمی به کشاورزان تحویل داده خواهد شد. تاکنون تعداد ۵۰۵ چاه کشاورزی در این شهرستان به کنتور هوشمند مجهز شده‌اند و اگر تعداد باقیمانده چاه‌ها نیز در سال‌جاری مجهز شوند، از سال آینده، برنامه خاموشی زمستانه چاه‌های کشاورزی در ابرکوه به اتمام خواهد رسید و آب به صورت حجمی به کشاورزان تحویل داده خواهد شد.

وی با انتقاد از عملکرد برخی از مدیران دستگاه‌ها به دلیل عدم همکاری با شرکت آب منطقه‌ای در راستای مدیریت مصرف، گفت: وقتی مدیران خودشان با هم همسو نیستند و همراهی نمی‌کنند، نتیجه‌ای جز یاس و ناامیدی برای کشاورزان نیست.

جوادیان زاده با بیان اینکه اجرای طرح خاموشی زمستانه چاه‌های کشاورزی فقط به نفع خود کشاورز است، اظهار کرد: در سال گذشته و در اجرای طرح خاموشی زمستانه چاه‌ها، کشاورزان شاهد بودند که قنات جعفرآباد دوباره فعال شد و سطح آب در شهرستان‌های خاتم و ابرکوه افزایش پیدا کرد. زمان تعیین شده برای اجرای طرح خاموشی زمستانه چاه‌های کشاورزی در کل کشور و در استان با هم تفاوت دارد و براساس توافق بین کشاورزان وجهاد کشاورزی بوده است تا در شرایطی که کشت نیاز کمتری به آب دارد، این طرح اعمال شود.

وی ادامه داد: اجرای طرح خاموشی تنها به منظور آموزش کشاورزان در کنترل مصرف آب است و درآینده براساس پروانه چاه، مقدار سهمیه آب کشاورز مشخص شده و مدیریت مصرف با خود کشاورز خواهد بود.