آشفتگی معماری معاصر یزد برآمده از مدیریت ناکارآمد

رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر یزد بر این باور است که شهر معاصر یزد بدون حضور جدی و هدفمند معماران و شهرسازان صاحب صلاحیت شکل گرفته است.

وی معماری معاصر شهر را معماری آشفته، بی هویت و مغشوش ارزیابی می کند و می افزاید: معماری و شهرسازی فعلی شهر یزد بی بهره از تفکری ریشه دار، شناسنامه دار و مملو از آشفتگی، پراکندگی و تفرّق است؛ گویی شهر به دفتر مشقی تبدیل شده که هر کس خط ناموزونی در آن نوشته و آن را آشفته کرده است؛ نتیجه آن که بازار مکاره ای شکل گرفته که قابل توجیه و دفاع نیست.

معاصر یزد تهی از اندیشه های کیفیت مدار و معناگرای معمارانه و شهرسازانه

«محسن عباسی هرفته» ادامه می دهد: می توان گفت که شهر معاصر یزد تهی از اندیشه های کیفیت مدار و معناگرای معمارانه و شهرسازانه است و محصول تلاش شتابزده مدیران برای پاسخی حداقلی و کمی گرا به نیازهای شهر بوده است.

او می گوید: دلایل بحران معماری معاصر یزد متعدد است اما آسیب شناسی اجمالی چند دهه ساخت و ساز در شهر حکایت از آن دارد که از جمله بزرگترین مشکلات معماری شهر یزد فقدان مدیریت منسجم، دغدغه مند، آگاه و دوراندیش بوده است؛ البته قطعاً افراد آگاهی هم در لابلای این نظام مدیریتی بوده اند لیکن اکثریتی حاکم بوده که به هر دلیل از معماری به مرتبه نازل سرپناه بودن آن رضایت داده بوده است. مبتنی بر چنین دیدگاه حداقلی از معماری، این متخصصین معدود فرصت تغییرات ماهوی در نظام جاری نمی یافته اند.
در نبود نظام مدیریتی کارامد و دغدغه مند، عملاً ابتکار عمل را مردمی به دست گرفته اند که تخصص کافی در این زمینه ندارند؛ چرا که قرار نیست مردم و شهر معطل بمانند. به همین دلیل مردم از متولیان امر و قوانین ناکارامد و متناقض آنها پیشی گرفته اند. در نتیجه در همه حوزه ها از تفکیک و قطعه بندی اراضی گرفته تا نحوه ساخت و ساز، شهری بی بهره از بینش نظریه پردازان و صاحبان اندیشه معماری شکل گرفته است.

وی تاکید می کند: اساساً کیفیت و غنای معماری و شهرسازی یزد در چند سال گذشته، مسأله جدی مدیران این حوزه نبوده است. عباسی می گوید: هرچند خانه دار کردن مردم، احداث معابر، ایجاد فضای سبز، ساخت مدرسه و مسایلی از این دست، مهم بوده اما به این نیازها در شکلی مبتذل پاسخ داده شده است به نحوی که به جای معماری، ساختمان هایی بدون روح و فاقد کیفیت سر از زمین برآورده اند.

وی یکی از پیامدهای این معماری و شهرسازی مدیریت نشده را بالا رفتن آمار تخلفات ساخت و ساز بیان می کند به شکلی که امروزه بسیاری از ساخت و سازهای شهر از کانال های غیررسمی و به صورت خودسرانه ساخته می شود.

عادت به تخلف، اِعمال قوانین را به امری سخت گیرانه بدل کرده است.

رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر یزد وضعیت کنونی را بغرنج ارزیابی می کند و می گوید: امروزه شهروندان برای خود حقوقی را در زمینه ساخت و ساز قائل هستند که ناشی از عادت ایشان به عرف و فرهنگ نادرست موجود می باشد و اصلاح آن بسیار دشوار است. به بیانی دیگر در حال حاضر عادت به تخلف، اِعمال قوانین را به امری سخت گیرانه بدل کرده است. ساماندهی این وضعیت عزم جدی را می طلبد چون احتمالا اعتراضات اجتماعی و مقاومت های عمومی به همراه خواهد داشت و حاکمیت باید تصمیم بگیرد که حاضر است هزینه پایان دادن به تخلفات ساختمانی را پرداخت کند. مطمئناً در این راستا اطلاع رسانی و آگاهی بخشی اجتماعی نقش اساسی در شکل گیری فرهنگ جدید ساخت و ساز دارد.

عباسی هرفته می افزاید: صرف این ادعا که مردم باید خانه دار شوند یا باید پارک، مدرسه، خانه بهداشت یا مسجد ساخت توجیه خوبی نیست که شهر را بی هویت نمود چرا که مردم به طریق اولی حق دارند در شهری اصیل با معماری فاخر زندگی کنند تا آرامش، عزت نفس، هویت اجتماعی، سرزندگی و بسیاری از احساسات جمعی و ادراکات اجتماعی فاخر را از رهگذر حضور در بناها و شهری درخور تجربه کنند. امروزه ثابت شده که شهر و معماری بر رفتار شهروندان و فرهنگ شهروندی تاثیر مستقیم و به سزایی دارد و می تواند معضلات اجتماعی را بهبود بخشد، مناسبات انسانی را ارتقا دهد و فرهنگ شهروندی را غنا ببخشد.

وی گفت: برای تحقق شهری هویت مند باید متولیان و مدیران حوزه شهرسازی و معماری این دغدغه را به شکلی جدی و اولویت دار برای خود فهم کنند و حاضر باشند برای منافع دراز مدت مردم هزینه کنند؛ متاسفانه هنوز در آغاز راه هستیم.

شهر در دست شبه معماران کار- نشناسی که شهر را خط خطی می‌کنند

عباسی هرفته تاکید می کند ابتدا باید این دغدغه مندی و مسأله مندی در نزد مدیرانی شکل بگیرد که متولی امرند، آن ها باید فرق اصل و بدل را تشخیص دهند و خوب، بد و زشت معماری را بفهمند؛ در این صورت شاید پای معماران و شهرسازان دانشمند، باتجربه و صاحب صلاحیت را برای هویت بخشیدن به شهر در نظام ساخت و ساز باز شود؛ و الا شهر در دست شبه معماران کار- نشناسی خواهد بود که شهر را خط خطی می کنند و مجری فرمایشات مدیران کم دانش و سلیقه های کج و کوله شان خواهند بود.

وی در پایان افزود، باید تفاوت و نتایج معماری و شهر خوب و بد برای مردم تبیین شود و صرفه اقتصادی استفاده تولید معماری وارسته نیز در قالب بسته های تشویقی فراهم گردد تا سازندگان اندک اندک به سمت ساخت و ساز با اصالت تمایل پیدا کنند و عطر و طعم آن را بچشند. متاسفانه مطلوب معماری امروز یزد، صرفاً در حد ساختمان هایی مقاوم تنزل یافته است و کیفیت و روح معماری و شهر موضوعیت جدی ندارد.