کسب و کارهای خرد در معرض نابودی قرار دارند

شاید برای خیلی از ما همیشه نیمه دوم اسفند و روزهای منتهی به سال نو از ۱۳ روز ایام نوروز هم شیرین تر و دوست داشتنی تر بوده و قدم زدن در پیاده‌روهایی که تا پاسی از شب شاهد جنب و جوش سرسام آور مردم و خریدهای سفره هفت سین، لباس نو و یا شیرینی و آجیل برای پذیرایی از میهمانان نوروزی است، لذتی وصف نشدنی داشته است. چرخ زدن در میان دست فروشانی که اولین پیام آوران رسیدن بهار در شهرها هستند آدمی را سر شوق می‌آورد تا جایی که به قول فرهاد، با این‌ها زمستان را سر کرده‌ایم.

ایرانی‌ها انقلاب ۵۷، سال‌های پر اضطراب جنگ تحمیلی و تحریم های ۴۰ ساله آمریکا را پشت سر گذاشته‌اند اما حتی کسانی که سن و سالی هم از آن ها گذشته هیچ‌گاه به یاد نمی آورند که‌ اتفاقاتی از این دست، ذره‌ای در سور و سات شب عید آنها تاثیر گذاشته باشد.
کمتر کسی فکر می کرد ویروسی که خبر شیوع آن در اولین روز اسفند ۹۸ اعلام رسمی شد این‌چنین بر تمام بخش‌های زندگی مردم اثر بگذارد و تمام نقشه‌های آنها برای تعطیلات سال نو را نقش بر آب کند.
«با توجه به افزایش موج ابتلا به بیماری کرونا در هفته های آینده، شهروندان یزدی تا حد امکان از رفتن به بازار و انجام خریدهای نوروزی خودداری کنند.» این جملات مدیران استان یزد به مثابه تیر خلاصی بر پیکر نیمه جان بازار شب عید کاسبان یزدی بود. مغازه دارانی که رکود و کسادی کسب و کارشان در ۱۱ ماه سال را به امید رونق بازار شب عید گذرانده بودند اما میهمان ناخوانده ای به نام کروناویروس تمام برآوردهای آنها را به باد داد. پس از تعطیلی ۴ روزه اصناف یزد مرحله دوم از تعطیلی ها هم از راه رسید و بدین ترتیب آخرین امید کاسبان یزدی هم به طور کامل از بین رفت.

شاید هیچ وقت نتوانم خسارت‌های این چند روز را جبران کنم

یکی از فروشندگان صنف پوشاک در خیابان کاشانی با حالت مأیوسانه از رکود بی سابقه بازار گلایه کرده و می‌گوید: فکرش را هم نمی‌کردم که با چنین وضعیتی روبه رو شویم تنها حسرت من به خاطر اجناسی است که بهمن ماه برای مغازه خریداری کردم.

او از مسئولان هم انتقاد کرده و می گوید: اگر حتی هر کدام از آنها حتی احتمال چنین اتفاقاتی را می‌دادند و نگفتند خیانت بزرگی کردند و هرگز آنها را نمی بخشم

او با اشاره به اینکه فروش امسال تا اینجا حتی نصف روزهای دیگر سال هم نشده است ادامه می دهد: شاید هیچ وقت نتوانم خسارت‌های این چند روز را جبران کنم فکرم به جایی نمی‌رسد و هنوز برای ماندن و یا تغییر شغل تصمیمی نگرفتم.

فروش ما تا امروز شاید فقط یک سوم سال‌های قبل شده است

یکی دیگر از مغازه دارهای خیابان کاشانی در خصوص وضعیت بازار گفت: فروش من تا امروز شاید فقط یک سوم سالهای قبل شده است. گفته شده قرار است اصناف را تعطیل کنند اگر این اتفاق بیفتد وضعیت از این هم بدتر خواهد شد.

وی از نگرانی خود بابت چک هایی که برای خرداد ماه صادر کرده، گفت و افزود: به امید فروش شب عید خرید کردیم و چک کشیدیم اما به یک‌باره همه چیز خراب شد بعد از ایام عید نوروز هم ماه رمضان است و عملاً خرید مردم به صفر می‌رسد. یعنی هیچ امیدی برای بعد از بحران کرونا هم نداریم.

مسئولان هیچ کاری نمی توانند برای ما انجام دهند این رکود با هیچ چیزی قابل جبران نیست

مالک یک مرکز فروش گل و گیاه در بلوار خامنه ای هم که گویا خیال تعطیل کردن مغازه خود را نداشت، گفت: واحدهایی که وضعیت خوبی داشتند تعطیل کردند و رفتند اما به خاطر اینکه ما تا اینجا فقط ۵۰ درصد از فروش سالهای قبل را داشتیم تعطیل نکردیم.

او با بیان اینکه گل و گیاه به سرعت فرسوده و غیرقابل فروش و عرضه می شود، خاطرنشان کرد: مردم از خرید گل و گیاه هم منصرف شده اند. من به تازگی از شمال کشور بار آورده ام. در صورتی که نتوانم چک‌هایم را پاس کنم بد حساب می‌شوم و دیگر اعتبار خود را از دست خواهم داد و شاید دیگر کسی از من چک قبول نکند.

این فروشنده گل و گیاه در پاسخ به این سوال که مسئولان برای جبران خسارت های ناشی از تعطیلی بازار چه اقداماتی را می‌توانند انجام دهند، گفت: مسئولان هیچ کاری نمی توانند برای ما انجام دهند. این رکود با هیچ چیزی قابل جبران نیست

وضعیت امسال خیلی عجیب است و مردم ترسیده اند

یک خیاط پیراهن مردانه هم مشکلات صنف خود را این طور توضیح داد: هرسال شب عید وقت سفارش گرفتن نداشتیم اما امسال ویترین ما پر از پیراهن هایی است که از قبل دوخته شده اما کسی آنها را نخریده است. نصف سال پیش هم فروش و سفارش نداشته ایم.

او افزود: حتی کسانی که سفارش دوخت پیراهن داده‌اند برای تحویل سفارش خود مراجعه نمی‌کنند. به نظرم مردم خیلی ترسیده اند سال های پیش همه سفارش دهنده ها تاکید داشتند که تا قبل از سال تحویل پیراهن آنها را تحویل دهیم وضعیت امسال خیلی عجیب است

اگر مغازه خود را تعطیل کنیم قسط های بانک را از کجا تامین کنیم

یکی از فروشندگان مغازه عطاری که آجیل و خشکبار هم عرضه می‌کرد با نشان دادن پیامک بانک، توضیح داد: کاش حداقل بانک‌ها برای پرداخت اقساط وام ها تا این اندازه فشار نمی آوردند. سوال من این است که اگر ما مغازه خود را تعطیل کنیم این اقساط را از کجا باید تامین کنیم.

او ادامه داد: شیوع بیماری کرونا باعث شده قیمت بعضی از اجناس پایین بیاید اما خریداری وجود ندارد. جنس هایی مانند زنجبیل که خواهان زیادی پیدا کرده‌اند چند برابر افزایش قیمت داشتند که همین باعث شده قدرت خرید مردم پایین بیاید. متاسفانه مشکلات ما یکی دوتا نیست.

بحران ویروس کرونا یک شوک برای اقتصاد است

دکتر عباس علوی راد اقتصاددان و مدرس دانشگاه یزد با بیان اینکه بحران شیوع کرونا ویروس اساساً یک شوک برای اقتصاد است، اظهار داشت: این اتفاق در دسته‌بندی وقایع اقتصادی یک شوک محسوب می‌شود و ویژگی آن این است که هم سمت عرضه و هم سمت تقاضا را تحت تاثیر قرار داده و در شرایط فعلی عرضه اقتصاد به طور مشخص بر روی زنجیره تامین تولید و خدمات اختلال ایجاد کرده است. به عبارت دیگر تمام فعالیت هایی که یک زنجیره ای در آن شکل می گیرد تا یک محصول تولید و یا نهایتا خدماتی ارائه شود، به نوعی دچار اختلال شده است.

وی با اشاره به اینکه زنجیره های تامین دچار اختلالات یکسانی نیستند و بعضی از مشاغل، آسیب بیشتر و بعضی کسب و کارها کمتر آسیب دیده اند، گفت: با توجه به اینکه در ایران برای یک سری فعالیت‌های مشاغل کوچک به لحاظ فصلی و شرایط زمانی، بهترین زمان برای کسب و کار بود اما به واسطه این که ویروس در این فاصله زمانی نقش آفرینی می کند این مشاغل و کسب و کارهای کوچک که عمدتا در زمینه خدمات فعالیت می‌کنند در صف اول آسیب‌پذیری قرار گرفته اند.

کرونا به واسطه ترس و وحشتی که ایجاد کرده مشاغل خرد را تحت تاثیر قرار می دهد

علوی راد با تشریح علل اصلی آسیب‌ به مشاغل خرد و کوچک، خاطرنشان کرد: این ویروس به واسطه ترس و وحشتی که در جامعه ایجاد کرده کلیه مشاغلی که به صورت رو در رو و چهره به چهره فعالیت می‌کردند را تحت تاثیر قرار داده و عملاً اختلال ایجاد کرده است. اغلب این مشاغل ریز و خرد در معرض آسیب پذیری بیشتری هستند و اختلالات آنها می تواند موقتا و یا برای همیشه آینده آنها را به خطر بیندازد.

هر شغلی که به صورت چهره به چهره فعالیت می کرد با کرونا به خطر افتاد

وی با نام بردن از چند نمونه از این مشاغل کوچک که در معرض آسیب بیشتر ناشی از کرونا ویروس هستند گفت: واحدهای صنفی پوشاک و مواد غذایی، رستوران‌ها، اغذیه فروشی‌ها، کافی‌شاپ‌ها و انواع و اقسام شغل‌های مربوط به پخت و پز، تمام زیر شاخه های مربوط به گردشگری از بوم گردی گرفته تا هتل ها، بخش حمل و نقل عمومی و خصوصی مسافران، از تاکسی گرفته تا اتوبوس، درون شهری و بین شهری و حتی بسیاری از مشاغل فصلی مانند همین ماهی فروش‌ها و دستفروش‌های شب عید، گل فروش ها و بسیاری از کارهایی که در این زمان فصل درامد زایی آنها بود و خود را آماده این کار کرده بودند، به خطر افتاده اند.

وی افزود: آموزشگاه های موسیقی، خطاطی، زبان خارجه و… سطح شهر چه رسمی چه غیر رسمی، خانگی و غیر خانگی با شیوع این ویروس دچار مشکل شدند. در مجموع موقعیت هر شغلی که به صورت چهره به چهره فعالیت می کردند به خطر افتاده و تمام مشاغل خدماتی و تولیدی که سرمایه های زیادی نمی خواهند جزو این گروه قرار می گیرند.

آسیب کرونا به واحدهای صنعتی کاشی و سرامیک استان کمتر بود

این مدرس دانشگاه یزد با بیان اینکه با شیوع بیماری کرونا برای شرکت های بزرگ هم مشکل ایجاد شده است، تصریح کرد: بزرگترین مشکلی که شرکت‌های بزرگ صادراتی با آن مواجه شده‌اند آنجایی بود که از ۷ کشوری که با ما مرزهای مشترک زمینی دارند، ۵ کشور مرزهای خود را بر روی ما بستند که مشخص ترین آنها عراق و ترکیه بودند که در نتیجه کامیونت‌های صادراتی محصولات ایرانی در پایانه‌های مرزی سرگردان شدند. اما آنها این قابلیت را دارند که محصولات خود را دپو کنند و در فرصت های دیگر دوباره ریکاوری شوند. مانند واحدهای صنعتی استان یزد که در صنعت کاشی و سرامیک فعالیت می‌کنند. ممکن است برای آنها مشکلاتی ایجاد شده باشد اما می‌توانند در یک فاصله زمانی به چرخه تامین برگردند. در مجموع این بیماری همه سطوح را درگیر کرده است

اگر مهار کرونا ویروس طولانی شود آسیب های اقتصادی بیشتر می شود

وی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر که در اوج اپیدمی قرار داریم دولت چه اقداماتی را باید در دستور کار خود قرار دهد توضیح داد: اکثر کارشناسان اقتصادی روی ۳ پیشنهاد اتفاق نظر را دارند. اول اینکه باید تلاش کنیم که این کوروناویروس خیلی زود مهار شود و گسترش پیدا نکند چرا که اگر از لحاظ زمانی طولانی شود آسیب های اقتصادی ما بیشتر می‌شود. بنابراین اولین کاری که چه دولت و چه بخش خصوصی و NGO و تشکل‌های غیر دولتی می توانند انجام دهند این است که با تمام وجود به این مسئله ورود کنند تا در کمترین زمان ممکن مهار شود.

دولت با بسته‌های حمایتی خود اجازه ندهد مشاغل کوچک نابود شود

عباس علوی راد با تاکید بر این که دولت باید کسب و کار هایی که در جریان شیوع ویروس کرونا ویروس دچار مشکل شده‌اند را با وجود تمام مشکلات مالی که دارد، به طور واقعی و فوری مورد حمایت قرار دهد، یادآور شد: این کمک ها می تواند در قالب کمک های بلاعوض و یا به شکل تنفس باشد.‌ زمانی که ما سه ماه پرداخت اقساط وام و یا مالیات‌ها را به تعویق می‌اندازیم این یک کمک بلاعوض نیست و فقط یک تنفس است. بنابراین دولت باید یک بسته عملی و جدی داشته باشد تا اجازه ندهد این مشاغل نابود شود یعنی در وهله اول این بسته حمایتی باید این هدف را دنبال کند که این کسب و کارها زنده بمانند و نابود نشوند.

نابودی مشاغل خرد و کوچک منجر به افزایش نرخ بیکاری استان یزد خواهد شد

وی نابودی مشاغل خرد و کوچک را منجر به افزایش نرخ بیکاری استان یزد دانست و افزود: چنانچه این مشاغل نابود نشوند این شانس را دارند که ریکاوری شوند اما با توجه به اینکه نرخ بیکاری در استان یزد بالاست اگر هر کدام از این ها نابود شوند، عده زیادی از شهروندان به جمعیت بیکاران افزوده می شود.

۲۴ هزار نفر در استان یزد اشتغال ناقص دارند

علوی راد با بیان اینکه در حال حاضر در حدود ۷ درصد از مجموعه شاغلین کشور اشتغال ناقص دارند اذعان کرد: این اشتغال ناقص مربوط به کسانی است که به صورت فصلی کار می‌کنند و کار دائمی ندارند. این‌ها در سطح اول خطر هستند و اگر دولت از این کسب و کارها حمایت نکند اولین ضایعه مستقیم آن این است که این ۷ درصد به مجموعه بیکاران ما اضافه می‌شوند. ما در کشور حدود ۲۴ میلیون شاغل ناقص داریم که برای استان یزد به حدود ۲۴ هزار نفر می‌رسد.

شرایط زندگی ما در دوران پسا بحران ویروس کرونا متفاوت خواهد بود

وی با بیان این که باید بدانیم شرایط زندگی در دوران پسا بحران ویروس کرونا متفاوت خواهد بود، گفت: باید برای آن زمان یک بازنگری کلی در تمام نظام برنامه ریزی که قبل از این بحران برای سال ۱۳۹۹ داشتیم انجام دهیم. اولین مورد بازنگری جدی در لایحه بودجه سال آینده است که دیگر کسی شکی ندارد که این بودجه برای زمانی تدوین شده بود که چیزی به عنوان کرونا ویروس در ایران وجود نداشت. با توجه به اینکه محل درآمدهای مالیاتی که دولت قبلا دیده بود با این خسارت ها و معافیت‌های مالیاتی که قرار است ایجاد کند تحقق پیدا نخواهد کرد و با توجه به اینکه نفت هم به پایین ترین سطح خود رسیده است، لازم است تا یک بازنگری در بودجه ۹۹ انجام شود.

وی ادامه داد: مسئله بعدی در بحث سیاست های پولی است. این نرخ بهره هایی که وجود دارد، زمانی که اقتصاد ایران دچار این ضایعه هم نشده بود هزینه تولید را بالا برده بود حالا در این شرایط اگر می‌خواهیم اقتصاد را به حالت عادی آن برگردانیم به نظر می‌رسد یک بازنگری هم باید در سیاست های پولی به ویژه تعیین نرخ های سود بانکی انجام دهیم و یک نگاه جدید داشته باشیم تا بتوانیم از این مرحله عبور کنید

احتکار کردن یکی از آسیبهای ترس و وحشت در جامعه است

این منتقد اقتصاد با بیان اینکه اقتصاددانان، جامعه شناسان و روانشناسان در زمینه آموزش شهروندی خوب عمل نکرده اند، گفت: پدیده ترس در کشور ما به خوبی کنترل نشده و گاهی ترس در جامعه بیش از حد و گاهی کمتر از حد وجود دارد و خیلی از مردم درک درستی از انتقال ویروس ندارند. شاید آموزش‌های دانشگاهی برای عموم قابل استفاده نبوده است. وقتی در جامعه ترس زیاد شود اولین اتفاق این است که برخی دنبال احتکار کالاهای مورد نیاز مردم می‌روند. این موضوع در نتیجه ایجاد یک ترس بیش از حد در جامعه است و باید یک بازنگری کلی در علوم رفتاری هم انجام شود

وی اضافه کرد: وقتی رییس جمهور و وزیر بهداشت التماس می‌کنند که کسی از خانه بیرون نیاید اما مردم توجهی نمی کنند حاصل همین آموزش اشتباه و ناقص است و نشان می دهد که علوم رفتاری کار خود را درست انجام نداده است. من این مورد کم کاری را به عنوان یک مدرس دانشگاه قبول می‌کنم.