چهار سال پس از ثبت جهانی یزد

زمانی که سیم های تمدن آسمان شهرها را خط خطی کردند و ماشین ها راه خود را در شهرها هموار نمودند ، در جنگ نابرابر توسعه و سنت بافت های با اصالت شهرها و حتی روستاها یکی پس از دیگر فرو ریخت و جای خود را به مکعب های افقی و عمودی داد تا ایران که پر بود از هویت و تاریخ به ناگه از داشته های فرهنگی گذشته اش تهی شود ، تک تک شهرهای تاریخی از تهران و تبریز تا خراسان و همدان حتی شیراز و اصفهان به یکباره بافت های تاریخی خود را به توسعه سپردند و تک بناها تنها بازمانده این پهنه های تاریخی شدند، در این میان مقاومت آخرین سنگرها در این جدال نابرابر را باید ستود، یزد و اندک شهرهای تاریخی که بافت های بهم پیوسته گذشته خود را به هر ترفند و شیوه ای نگه داشتند تا ایرانیان بدانند کشوری به وسعت تاریخ جهان دارند، آن زمان که در اجلاس ۲۰۱۷ یونسکو جهان به اعتبار تمدن و معماری یزد ایستاد و این شهر را در فهرست میراث جهانی قرارداد نویدی بود برای همه بازمانده هایی که می توانند طعم شیرین جهانی شدن شهر و روستاشان را تجربه کنند، اما ارمغان ثبت برای یزد چه بود و در سالهای پس از ثبت چه اندوخته ای برایش رقم خورد.

نگاهی که در یزد تغییر کرد:

تفکر و اندیشه تخریب برای توسعه در یزد هم وجود داشت، در همین سالهای نه چندان دور بود که مردم خود به پای خانه هایشان آب می انداختند تا زمینی آری از تاریخ بیابند و بتوانند ارزش ملکی بنا را افزایش دهند. در همین سالها مسئولان نیز همراه با مردم نوای تخریب داشتند و به صراحت آن را بافت موریانه خورده مفسده دار می خواندند که باید تخریب شود و گاهی خشت ها در برابر لودر هایی که پشتوانه این تفکر را همراه داشت تاب مقاومت نمی یافتند.
مهمترین اتفاق پس از ثبت تغییر نگرشی بود که در مسئولان و مردم یزد بوجود آمد، ارزشی که ثبت جهانی به یزد داد باوری در تک تک شهروندان پدیدار نمود که سرخوردگی جای خود را به غرور ملی داد و ارزش تخریب به ضد ارزش تبدیل شد.

رتبه نخست مرمت در کشور:

تغییر نگرش و افتخار به ارزش های تاریخی و فرهنگی ، خانه های بافت را یکی پس از دیگری مرمت و بازسازی کرد، مردم در کنارمتولیان حفاظت قرار گرفتند و خانه های خود را که سالها رها مانده بود مرمت و بازسازی کردند،دراین سالها نه تنها در یزد که دیگر شهرهای استان نیز به تبع یزد به نهضت مرمت پیوستند با نگاهی به مرمت های این ۴ سال رشد توجه به بافت ها چنان بود که با کل مرمت های کشور برابری می کرد. تنها در سال ۹۹ تعداد مرمت بناهای ثبت شده به ۹۴۷ مورد رسید.

رتبه نخست سرمایه گذاری گردشگری در کشور:

یزد در سالهای پس از ثبت به سرعت به سمت توسعه زیرساخت های شهری و گردشگری پیش رفت، در این بین سرمایه‌گذاران از درون و بیرون از کشور پای در ایجاد نیازهای شهری نهادند به گونه‌ای که تخت های اقامتی از ۳۷۰۰ تخت به بیش از ۱۱هزار تخت رسید، هتل ها و بوم گردی ها، اقامتگاه های سنتی، مجتمع های گردشگری، کمپ های کویری، بین راهی ها، رستوران ها و سفره خانه ها و… رشدی چند برابری داشتند به گونه ای سامانه سیپ سیک وزارت میراث آخرین آمار سرمایه گذاری خود را چنین اعلام می کند.

باز آفرینی شهری و افزایش خدمات:

توجه ویژه دستگاه های خدمات رسان و شهرداری ها به ارزش های میراثی در این ایام تغییر چهره شهر را در پی داشت، شهرداری ها پس از سالها که در مقابل میراث‌فرهنگی قد علم کرده بودند به حوزه مرمت پیوستند و کوچه ها و خیابان ها رنگ میراث و فرهنگ گرفت، کف سازی، بدنه سازی، نورپردازی، توجه به فضای سبز، پارک ها و باز آفرینی محلات شتاب گرفت و بافتی که تا چند سال قبل به معضلی برای شهر بود، امروز به مهمترین مرکز پلازای شهری تبدیل شد.

رتبه نخست رشد گردشگری در کشور:

شهرهایی چون اصفهان و شیراز از ده ها سال قبل شهر های گردشگری ایران بوده اند و همواره مورد توجه گردشگران ورودی قرار داشته اما یزد هرگز نتوانسته بود در میان شهر گردشگری جایگاهی بیابد، در سالهای اخیر و خصوصا پس از ثبت جهانی، رکورد ورود مسافر در ایام مختلف سال بارها شکسته شد و تعداد گردشگران داخلی و خارجی چنان افزایش یافت که در نوروز ۹۸ قریب به یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر اسکان در یزد به ثبت رسید، روند رشد گردشگران خارجی نیز از ۲۵۰۰۰ نفر به ۱۳۰۰۰۰ نفر رسید ، وزارت میراث فرهنگی در آخرین ارزیابی خود بر اساس شاخص های اختصاصی زیر یزد را در صدر بهترین شهرهای گردشگری ایران قرار داد و عنوان شهر چهار ستاره را به یزد اعطا نمود.

رتبه نخست ثبت آثار در کشور:

رقابت شهر های استان پس از ثبت به جریانی ختم شد که باعث ثبت میبد بعنوان شهر جهانی زیلو و یزد بعنوان شهر ملی زیورآلات و بافت های تاریخی مهریز ، شاهدیه مروست ، ترکان ، عقدا ، تفت و بافق شد ، در این میان یزد با ثبت آیین هایی چون مراسمات محرم ، سدره پوشی زرتشتیان ، جشن انار در کنار غذا ها و نوشیدنی های یزدی چون قهوه یزدی ، شیرینی جان یزدی ، شولی و آش های سنتی و … صنایع دستی ، پوشش های محلی ، نام آوران و آثار ملموس و ناملموس هویت دوچندان یافت، در این مدت یزد بعنوان پایتخت شهرهای پایدار جهان از سوی بنیاد جهانی انرژی انتخاب شد و عنوان پایتخت کتاب ایران ، پایتخت هنرهای جدید ، نخستین شهر دسترس پذیر ایران ، پایلوت شهر دوستدار کودک ، پایلوت شهر خلاق ، شهر چهار ستاره گردشگری ایران و عناوینی بود که از سوی مجامع ملی و بین المللی رقم خورد ، یزد رتبه نخست ثبت آثار تاریخی را در سال ۹۹ برای دومین سال کسب نمود

افزایش موزه ها و خانه های خلاق:

با مرمت و بهسازی شهر و تمایل به سکونت و فعالیت هنرمندان و مجموعه داران بسیاری را به یزد کشاند ، در این سالها موزه های دیرینه شناسی ، مردم شناسی ، ترمه ، خودرو ، سنگ ، پست ، خضر شاه و… به موزه های شهر اضافه شد و خانه های مختلفیبا خلاقیت هنرمندان و علاقه مندان به بهره برداری رسید ، خانه های خلاق صنایع دستی چون لاری ها ، خانه شمس ، خانه حیرانی ، خانه باران نگارخانه ها و گالری هایی چون خانه نقاشی ، خانه ابریشمی ، رازی ، خانه هنر و دیگرانی چون کتابخانه گردشگری ، خانه حیوانات ، خانه فرش و… و کافه بام ها و سفره خانه های متفاوت یکی پس از دیگری شکل گرفتند تا پهنه خلاقیت در خانه های یزد شکل بگیرد.

تنوع بخشی گردشگری :

یکی دیگر از آثار تحول در گردشگری یزد را باید در تنوع بخشی به داشته های این شهر دانسته ، اگر چه یزد در حوزه گردشگری فرهنگی فرهنگی تاریخی جایگاه ویژه ای داشت ولی این تنها ظرفیت یزد نبود ،سالها کویر در کنار یزد وجود داشت اما با احداث کمپ های کویری این رمل ها و برخان ها به مقاصد جدایی ناپذیر یزد بدل شدند ، در کنار کویر اولین کمیته ها و هسته های تور آور برای نخستین بار در کشور در یزد تشکیل شد ، از گردشگری مذهبی ، معنوی وادیان که مراسمات و آیین های مذهبی یزد را نمایان کرد تا گردشگری سلامت ، کودک ، تجاری که جنبه های دیگری از یزد بود در کنار طبیعت گردی ، ژئوتوریسم و گردشگری مزرعه و روستا و شکار ، گردشگری علمی و آموزشی ، خوراک ، جنگ ، الکترونیک ، ادبی ، ورزشی، در دسترس ، نجوم ، تولید محتوا و پایدار از دیگر کمیته هایی بود که در کنار تشکل های مردم نهاد و هسته های گردشگری آور فعالان و علاقمندان را در کنار هم جمع کرد و پایداری گردشگری را به ارمغان آورد ، امروز یزد مقصد بسیاری از انواع گردشگران با سلیقه های متفاوت است .

ارتباطات بین المللی و خواهر خوانده های جدید:

ثبت جهانی عاملی است برای معرفی هر چه بهتر آثار در مجامع علمی و دانشگاه هایی که با یونسکو ارتباط دارند ، ترجمه پرونده یزد در مجامع بین المللی و تبادل تجربیات حفاظت مرمت و مدیریت در این بین حائذ اهمیت است ، پس از این ثبت ارتباطات گسترده ای با موسسات بین المللی چون دفتر منطقه ای یونسکو و مرکز شهرهای میراث جهانی، موسسه کراتر و دانشگاه های سوربن ، گرانوبل و بودار فرانسه و پسکارا ، ساپینزا و روماتره ایتالیا و دیگر موسسات وابسته به یونسکو رقم خورد ، عقد تفاهم نامه هایی با موزه ملی آلمان و موزه ارمیتاژ روسیه نیز در همین راستا برقرار شد ، در این بین شهر های یزد ارتباطات خود را در قالب های گوناگون با دیگر شهر های جهانی افزایش دادند و قراردادهای خواهر خوانده های جدید چون پوتی گرجستان ، خیوه ازبکستان ، اورومچی چین ، براگا پرتقال ، گیومری ارمنستان ، لینتس اتریش ، گنجه آذربایجان برای یزد و ایمولای ایتالیا برای اردکان به امضا رسید.تشکیل هسته های تور آور برای کشورهای چین ، هند ، فرانسه، آلمان ، ایتالیا ،اسپانیا ، انگلیسی زبان ها ، روسیه ، اسکاندیناوی و اروپای شرقی و حضور ده ها فم تور آشنا سازی در کنار تبلیغات به زبان های گوناگون و شرکت در نمایشگاه های آلمان ،اسپانیا ،چین ، ترکیه ، ایتالیا وامارات را می توان در این مقوله گنجاند.

تبدیل شدن یزد به مرکز رویدادها و جشنواره ها:

در سالهای پس از ثبت و افزایش گردشگران جشنواره ها و رویداد های ملی و مذهبی در تک تک شهر ها و روستاها افزایش یافت، مراسمات تاسوعا و عاشورا به مهمترین رویداد گردشگری مذهبی استان بدل شد، جشنواره های انار تفت و مهریز و شاهدیه و میبد و عقدا و اسلامیه و مبارکه، جشنواره تابستانه بافق، قرمه مهریز، جشنواره های برداشت محصولات کشاورزی از زعفران بهاباد و خرما بافق تا گیلاس و آلبالو طزربجان و ده بالا، توت مزرعه ملا، زردک خرانق، میوه های بهشتی نصرآباد، زردآلو فراغه، انگور مروست، ریواس علی آباد، گلابگیری منشاد، عسل بنادکوک، لبو کلوخ گاریزات، سور بادمجان ابرکوه تا جشنواره های خوراک و صنایع دستی ،نمایشگاه ها ی استانی، داخلی و خارجی و رویدادهای مرتبط با آب و معماری و کویر، مسابقات گردشگری، رالی ها و نشست ها و همایش ها، کنفرانس های ملی و استانی چون خشت خام، سمپوزیوم مجسمه های خشتی و جشنواره های برای گردشگری چون پرسبوک، گردشگری معلولین، آشتی با کوچه های آشتی کنان و… باز هم یزد را به‌عنوان استان پیشرو در برگزاری رویدادهای گردشگری در کشور معرفی نمود.