چرایی لغو سفر ملک سلمان به لبنان و معانی آن برای ایران

سفر ملک سلمان به برخی کشورهای آسیایی و از جمله کشورهای مسلمان این منطقه، سفر قریب الوقوع و غیر منتظره عادل الجبیر وزیر خارجه سعودی به عراق و در ادامه تحرکات دیپلماتیک در لبنان در آستانه نشست سران عرب از جمله فعالیت ها و تلاش های دیپلماتیکی است که به نظر می رسد، یکی از عمده ترین اهداف آن، ایجاد اجماعی عربی یا اسلامی علیه ایران باشد.

به گزارش «تابناک»، سفر یک ماهه ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی به کشورهای آسیایی ـ که از روز یکشنبه هفته گذشته آغاز شده ـ نشان از تغییری جدید در سیاست خارجی عربستان و پیگیری هدفی خاص از سوی آنهاست. قرار است ملک سلمان به همراه هیأت بلندپایه و گسترده خود، پیش از برگزاری نشست اتحادیه عرب (از ۲۳ تا ۲۷ ماه جاری"مارس") در اردن، تور خود برای سفر به کشورهای مالزی، اندونزی، برونئی، چین، ژاپن و مالدیو را به پایان رساند.

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که یکی از مهم ترین اهداف سفرهای اخیر مقامات سعودی به کشورهای مسلمان، تلاش برای خروج عربستان از انزوای سیاسی و به انزوا کشاندن ایران در منطقه و جهان اسلام است.

پیش از این، عادل الجبیر با سفر به بغداد توجهات زیادی را به خود جلب کرده بود. به نظر می رسد این سفر غیر منتظره، حاکی از پیگیری یک هدف توسط سعودی ها باشد. در همین زمینه، حسین جابری انصاری، معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه بر این باور است که هدفگیری سیاست عربستان این است که با تعامل نزدیک‌تر با عراق، زمینه‌های دوری ایران از عراق را فراهم کند.

جابری انصاری در گفت وگوی خود با روزنامه اعتماد افزود: عربستان سعودی با این تعامل جدید با عراق، درصدد افزایش فرصت‌های بازیگری خود است و تلاش می‌کند، امکان بازی‌های به ظاهر متناقض را برای خود فراهم کند. نگاه واقع‌بینانه‌تر شاید این باشد که بر اساس مجموعه تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای، ترکیبی از این دو نگاه در دستور کار عربستان قرار گرفته است. این تحول یکی از دو نتیجه را خواهد داشت: یا عراق دریچه‌ای برای بهبود روابط با ایران خواهد شد که این نوعی موفقیت برای عربستان سعودی خواهد بود و یا ابزارهای قدرت عربستان برای رویارویی با ایران را ـ اگر امکان توافق نباشد ـ از طریق نزدیک بودن با عراق، افزایش خواهد داد. در هر دو حالت برآیند دستاوردهای عربستان سعودی از این تعامل، جدید خواهد بود.

بنابراین سعودی ها برای تحقق هدف خود که همانا ایجاد یک اجماع گسترده علیه ایران در میان کشورهای عرب و مسلمان در آستانه نشست اتحادیه عرب در اردن است، دو راه و هدف دیپلماتیک را در پیش گرفته اند؛ از یک سو تلاش می کنند کشورهای مسلمانی که خود را وارد درگیری میان ایران و عربستان نمی کنند و موضعی خنثی یا بی طرف دارند، به سوی خود جذب کنند و از سوی دیگر تلاش می کنند کشورهایی مانند عراق و لبنان را، که جزو حوزه نفوذ ایران محسوب می شوند، از ایران دور کنند. 

بنابراین، باید سفر اخیر الجبیر به عراق را در همین راستا ارزیابی کرد؛ سفری که بر خلاف بسیاری از تحلیل ها، نه برای نزدیکی روابط با ایران بلکه برای دور کردن عراق از ایران بوده است.

امروز نیز برخی منابع خبری اعلام کرده‌اند که شاه عربستان قرار بود در ادامه سفرها و دیپلماسی فعال خود به لبنان سفر و پیرامون موضوعات رایزنی کند، ولی بنا به دلایلی از جمله موضع گیری مثبت میشل عون در مورد نقش موثر حزب الله در لبنان، این سفر لغو شد.

در همین زمینه، روزنامه «النهار» لبنان در این خصوص نوشت: پس از سفر «میشل عون» رئیس‌جمهور لبنان به عربستان (در ۹ نوامبر) و مثبت توصیف کردن این سفر توسط عون و نیز افزایش اعتماد در این باره که رئیس‌جمهور جدید لبنان فاصله لازم با سیاست‌های حزب‌الله و مواضع این جنبش را حفظ کند، نظر بر این بود که پادشاه عربستان به لبنان سفر کند.

النهار افزود: قرار بود زمان این سفر قبل از اجلاس سران عرب در اردن (از ۲۳ تا ۲۷ ماه جاری مارس) یا بلافاصله پس از آن باشد و ملک سلمان سفر خارجی خود به چند کشور را که بارزترین آن ژاپن، چین، مالزی، اندونزی، برونئی، مالدیو و سرانجام اردن بود، با این دیدار به پایان برساند.

در ادامه این گزارش آمده است، علت لغو این سفر که محافل دپیلماتیک عربستان نه آن را تأیید و نه تکذیب کرده‌اند، مواضع میشل عون درباره سلاح حزب‌الله و نیز مواضع «سید حسن نصرالله» دبیرکل حزب‌الله است؛ میشل عون کمی قبل از سفرش به قاهره، سلاح حزب‌الله را سلاح مکمل ارتش لبنان توصیف و وجود آن را ضروری اعلام کرده بود؛ سید حسن نصرالله نیز در سخنرانی خود عربستان، امارات، بحرین و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس را به شدت مورد انتقاد قرار داد.

النهار به نقل از منابع آگاه عربستانی نوشت: اطلاعاتی در دست است که حاکی از تلاش مراجع رسمی لبنان برای بازگرداندن سوریه به اتحادیه عرب در مصر و اردن و ایفای نقش میانجی میان این دو کشور عربی و محور دمشق ـ تهران است؛ موضوعی که با سیاست عربستان در تناقض است.

لازم به یادآوری است، سعودی ها پیش از این و در آستانه نشست سازمان کنفرانس اسلامی در استانبول که در فروردین امسال برگزار شد نیز تلاش زیادی جهت ایجاد یک اجماع گسترده اسلامی علیه ایران به خرج دادند که با عدم همراهی کشورهایی چون لبنان و عراق و برخی دیگر از کشورهای مسلمان همراه شد.

به نظر می رسد، ریاض قصد دارد، یک بار دیگر و جدی رویکرد خود در سازمان کنفرانس اسلامی را در نشست سران عرب در اردن ـ که در ماه آینده برگزار می شود ـ پیگیری کند؛ رویکردی که قطعا به مانند تلاش های پیشین عربستان سعودی برای اجماع علیه ایران شکست می خورد، چون بسیاری از بازیگران در این زمینه عربستان را به صورت جدی همراهی نخواهند کرد.