طنین نوای آزادی و آزادگی در نوحه خوانی های یزد

صالح مستوفیان/ شور حسینی محرم امسال هم حال و هوای حسینیه ایران را دگرگون ساخت و یزدیها به سبک و آیین منحصر به فرد خود هم نوا با کاروان کربلا شدند و بر مصائب امام سوم شیعیان گریستند و سینه زدند. مشکلات و تنگناهای اقتصادی این روزها هم نتوانست ذره ای از ارادت مردم این دیار به سالار شهیدان بکاهد و یزد یکپارچه سیاهپوش و یکدل و یکنوا به عزاداری پرداخت. خیمه های عزاداری، موکب های صلواتی و نذری های متنوع و پر و پیمان پرشورتر از سالهای قبل در سراسر استان از روستاهای دور تا بافت تاریخی یزد به چشم می خورد تا گواهی بر برازنده بودن نام «حسینیه ایران» برای این استان باشند.

نظم دهی به موکب های صلواتی و پخش اغلب نوحه های یزدی در آنها و همچنین ایجاد تیم هایی جهت نظافت مکان های عزاداری در کنار قلّت عزاداری با سبک های انحرافی از جمله اتفاقات محرم امسال در یزد بود. حساسیت ها نسبت به عزاداری با شیوه های انحرافی در یزد به قدری بالا بود که دستنوشته ای منسوب به امام جمعه یزد در رسانه ها منتشر شد که در آن خواسته شده بود با این نوع عزاداری ها برخورد شود و اگر به هشدارها توجه نکردند هیئت های آنها منحل شود.

عزاداری آگاهانه و پرشعور در یزد

سبک منحصر به فرد و شهره یزدیها در عزاداری تنها مختص به مراسم نخل برداری نیست و امسال نیز همانند سالهای قبل، نوحه خوان های یزدی با تلفیقی از موسیقی اصیل ایرانی و اشعار ناب آیینی و اجتماعی در کنار سینه زنی های هماهنگ و پرشور، سراسر فضای مجازی را تسخیر کردند و مورد تحسین همگان واقع شدند که در این میان بازهم همنوایی سروش رحمانی و مصطفی محسن زاده اینبار در هیئت آبشور یزد مورد توجه گسترده قرار گرفت و هرکس بخشی از نوحه آنها را تفسیر به رای کرد.

این دو نوحه خوان یزدی اولین بار در محرم سال ۱۳۹۳ در هیئت کوچه بیوک با نوحه خوانی متفاوت و ایجاد ارتباط میان مضامین عاشورا و اتفاقات روز جهان در نوحه «الله الله» مورد توجه گسترده قرار گرفتند و تکرار این اتفاق در سالهای بعد و توسط بسیاری از هیئت های یزد باعث شد تا ایرانیان عزاداری یزدیها را شکلی متعالی و منطبق بر پیام عاشورا قلمداد کنند و هر سال نوحه های یزد پربازدیدترین در شبکه های اجتماعی باشد.

محرم امسال اما زوج سروش رحمانی و مصطفی محسن زاده دیگر در هیئت کوچه بیوک حضور نداشتند و آنطور که در گفتگو با رسانه ها اعلام داشتند «پس از خواند نوحه "الله الله" بواسطه سوء استفاده برخی مخالفان نظام از محتوای این نوحه، مشکلاتی برای هیات امنای هیئت کوچه بیوک اتفاق افتاد و آنها استعفا دادند. هیات امنای جدید هم چندان مایل نبود هردوی ما باهم اجرا کنیم و در نتیجه به هیات آبشور رفتیم.» آنچه محرم امسال بار دیگر توجهات را به این دو نوحه خوان جلب کرد انتشار خبر حذف شدن بخش هایی از متن نوحه امسال آنها و در ادامه پخش نشدن اجرای هیئت آبشور در مراسم تاسوعای مسجد حظیره از صدا و سیمای یزد بود.

سروش رحمانی نوحه خوان معروف یزدی در گفتگو با رویداد۲۴ گفت: اختلاف نظری که در مدیریت هیئت بود، باعث شد نتوانیم عرض ارادت داشته باشیم و آنطور که باید نوحه‌خوانی انجام دهیم. گفتند در هیئت کوچه بیوک یزد با آقای محسن زاده همکاری نداشته باشیم اما در هیات آبشور یزد به دلیل نداشتن نوحه خوان و به رسم جوانمردانه و انسان دوستانه بار دیگر با آقای محسن زاده همسو شدیم و در آن هیات مشغول نوحه‌خوانی شدیم.

گفتند با نوحه شما منافقین علیه کشور جوسازی می‌کنند

رحمانی با بیان اینکه بخشی از شعرمان را که جنبه خاکستری داشت مجبور شدیم حذف کنیم، تصریح کرد: البته به نظر ما که اصلا اینگونه نبود اما از نظر دوستان در سازمان تبلیغات یزد بخشی از شعر باعث تشویش اذهان عمومی می‌شد و گفتند برخی از آن‌ها را تغییر دهید، مانند بخشی از شعر که الله الله بود و می‌گفتند شاید باعث یادآوری برخی از موارد برای منافقین باشد و بخواهند علیه کشور جوسازی کنند.

رحمانی با بیان اینکه هیچ‌گاه محدودیتی برای خوانندگی نداشتیم، می‌گوید: سازمان تبلیغات استان یزد جلسه‌ای را برگزار کرده بود که آقای محسن‌زاده نیز در آن جلسه حضور داشت و بنده نیز مطلع بودم که در آنجا اعلام کردند که بخش‌هایی از شعر باید حذف و تغییر پیدا کند که ما نیز همین کار را انجام دادیم و شعر تغییر یافته را هم اجرا کردیم.

مداح نیستیم، خواننده و آهنگسازیم

این نوحه خوان ادامه داد: کار ما انتقادی و سیاسی نیست اما به دلیل اینکه قرعه اینکار به نوعی به نام ما خورده است، مردم برداشت‌های سیاسی می‌کنند و به نظر ما این نوحه‌خوانی‌ها آنقدرها هم عریان و خاکستری نیست و اگر اکنون برخی از محدودیت‌ها مطرح می‌شود به دلیل عقبه و نوحه‌هایی است که خوانده‌ایم مانند سرو آزاده و… لذا همین عقبه باعث می‌شود نوحه خوانی‌های کنونی مردم را به سمت و سوی گذشته ببرد. همینجا باید این نکته را هم بگویم که بسیاری از مردم فکر می‌کنند که ما مداح هستیم اما مداح نیستیم و شغل اصلی ما آهنگسازی و خوانندگی است و فقط در شب‌های محرم نوحه‌خوانی می‌کنیم. البته این را هم بگویم که مداح با نوحه خوان هم کاملا متفاوت است.

حضور پرحاشیه سعید مرتضوی در عزاداری شهر تفت

حضور سعید مرتضوی، دادستان سابق تهران در عزاداری روز عاشورای تفت و انتشار عکسی از حضور توامان مرتضوی و وزیر بهداشت در مراسم نخل برداری حسینیه شاه ولی تفت نیز سوژه شبکه های اجتماعی شد. هرچند حضور مرتضوی در مراسم عزاداری شهر تفت با انتقاد برخی از کاربران شبکه های اجتماعی روبرو شد اما یک منبع مطلع در قوه قضاییه اعلام کرد سعید مرتضوی همچون سایر زندانیان به مرخصی رفته و به زندان باز می‌گردد. وی همچون سایر زندانیان مطابق آیین‌نامه سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی به مرخصی رفته و گمانه‌زنی های مربوط به آزادی وی صحیح نیست.

آذرماه سال گذشته سعید مرتضوی دادستان سابق تهران بر اساس رأی شعبه ۲۲ دادگاه تجدید نظر استان در ارتباط با اتهام «معاونت در قتل»، با یک درجه تخفیف به دو سال حبس قطعی محکوم شد و در حال گذراندن دوران محکومیتش است.

نوحه خوانی به زبان انگلیسی

امسال نیز همانند سالهای قبل تورهای گردشگری توریست ها را از نقاط مختلف جهان برای تماشای آیین های محرم به یزد آورده بودند و بنا بر برآوردها نزدیک به ۳۰۰ گردشگر خارجی در محرم ۹۷ به یزد سفر کردند. انتشار عکس هایی از حضور این گردشگران در مراسم های مختلف بازتاب گسترده ای در شبکه های اجتماعی داشت. بر این اساس امسال تعداد زیادی از هیئتهای یزدی به دلیل حضور توریستها؛ بخشی از نوحه خود را به زبان انگلیسی خواندند.

دعا برای سلامتی استاد شجریان حین نوحه خوانی در یزد

از دیگر حاشیه های محرم امسال یزد انتقاد نوحه خوان هیئت فهادان از اوضاع نابسامان اقتصادی کشور در حضور وزیر بهداشت بود. وی در حالی که بیان می داشت: « ایران را به نام مردم نجیبش می شناسند. این مردم نجیب لایق این همه مشقت و گرفتاری نیستند…متاسفانه بی تدبیری و دنیا طلبی برخی مسئولین…» سخنانش از صدا و سیمای مرکز یزد قطع شد.

دعا برای سلامتی استاد محمدرضا شجریان توسط نوحه خوان هیئت بعثت پس از خواندن نوحه «آخر این حنجره در باد ترک خواهد خورد…شهر سرگرم تماشاست، خدا رحم کند…خدا رحم کند» و همخوانی مصرع معروف «ظلم ظالم، جور صیاد…آشیانم داده بر باد…» از تصنیف مرغ سحر توسط سینه زنان این هیئت در مسجد حظیره نیز بازتاب وسیعی در شبکه های اجتماعی داشت بطوریکه باران کوثری، بازیگر مطرح سینما در اینستاگرام خود با گذاشتن عکسی از عزاداری هیات بعثت نوشت: «یزدی ها در عزاداری حظیره با "مرغ سحر" برای سلامتی استاد شجریان دعا کردند. "کلمه" را می شود سانسور کرد، "آزادی" راهش را پیدا می کند.»

قسمتی از نوحه هیئت آبشور با اجرای سروش رحمانی و مصطفی محسن زاده

ای سر چه کشیدی، بر نی تو چه دیدی/ اینگونه غزل خوان میروی

از راه بیابان تا شام غریبان/ افتان و خرامان میروی

شاید خبر آمد، شادی ز در آمد/ با خون شهیدان، بازی به سر آمد

اینجا نه وفایی نه موج صدایی/ ای چوب خدا کی میرسی

این خانه بر آب است/ این چشمه سراب است

صاحبان سیم و زر/ از حال مردم بی خبر