«طبیبان یزدی» شهره به انصاف و دانایی هستند

برای نکوداشت یاد و تجلیل از زحمات سپید جامگانی که در میان همه لذایذ، لذت لبخند رضایت از سلامت بیمار را برگزیده اند، به تاریخ پرافتخار و سرآمد طبابت در استان یزد سرزده و سعی نموده به شکل نمادین از بنیانگذاران بخشهای مختلف پزشکی یزد اسم و عکسی بیاوریم. 

این تحقیق تاریخی و آلبوم گذرا را به آستان بلند همه پزشکان دیارمان در همه دوران ها که عمری را با رنج و بی خوابی و شکیبایی تحصیل کرده، آموخته و تجربه کرده و بدون ‌تعطیلات مرسوم که همگان در خانه و در کنار خانواده سفر کرده و یا در شهر خود آسوده اند؛ آنها شبانه روز عمر خود را در بخشهای بیمارستانها بر بالین بیماران یا اتاق عمل و کشیک گذرانده و به بهبود حال بدحالان کمر همت بسته اند تقدیم می کنیم به ویژه به خانواده های این عزیزان که دوری آنها را حس و تحمل کرده اند.

اگر امروز یزد؛ دوران اوج طبابت خود را می گذراند و بعنوان ‌قطب پزشکی کشور مطرح می شود و همچنین رفته رفته با پزشکان مجرب و جوان، پزشکان عمومی حاذق و بعد متخصصین و فوق تخصص های ماهر و سرآمد حتی در سطح کشور  به عرصه میدانداری سلامت و درمان تبدیل شده و علاوه بر موطن، پزشکان یزدی در سراسر ایران  و جهان نیز نامور و اثر گذارند به این دلیل است که طبیان یزدی سالیانی در همه عرصه ها درخشیده و نام خوش از یزد و خودشان برجا گذارده و یکایک در سراسر میهن وگیتی عاشقانه  وعالمانه می درخشند.

تاریخ طبابت و بیمارستان داری در یزد می گوید: اولین بیمارستان به نام مریضخانه مرسلین در محل خیابان سلمان امروزی درخانه قدیمی با حضور پزشکان و پرستاران مسیحی از انگلیس در تاریخ ۱۲۷۷ تاسیس شد. حضور آنها خصوصا بانوان علاوه بر پزشکی تاثیراتی بر فرهنگ  و آموزش یزد داشت. نقش هموطنان و هم میهنان زرتشتی که دل درگرو ایران و ایرانی داشتند نیز با تاسیس اولین مراکز درمان کم‌نظیر وپرتاثیر است، چنانکه درمانگاه و دواخانه سررتن تاتای زرتشتیان در سال ۱۲۹۸ خورشیدی تاسیس شد.

سپس زایشگاه بهمن توسط خیرمندان زرتشتی یزدی تبار درسال ۱۳۱۳ خورشید و بیمارستان گودرز به سال۱۳۲۷ بنیان نهاده شد. در قدیمی ترین بیمارستان دولتی بیمارستان پهلوی (شهید رهنمون) که ابتدا در سال ۱۳۱۴ به شکل بهداری و درمانگاه و بعدا درسال ۱۳۲۶ به بیمارستان ارتقا یافت، ویزیت، درمان، عمل، بستری و حتی دارو همگی مجانی بود و بیمار از خدمات مددکاری اجتماعی در دوران ‌نقاهت برخوردار بود.

بیمارستان اختصاصی طبقه شریف کارگران نیز ابتدا به صورت درمانگاه و بعد بیمارستان در میدان مجسمه یا شهید بهشتی کنونی (مجاهدین) تاسیس شد و سپس بخش زایشگاه بدان ملحق گشت، این بیمارستان به هزینه مرحوم هراتی بنیان و خدمات آن نیز رایگان بود.

امروز هر دو بیمارستان تخریب و نوسازی و تجهیز شده است و پزشکان متخصص و ماهر یزدی در آن به درمان مشغولند که عمل های جراحی نادر و مهمی در بیمارستان های دولتی یزد همواره صورت گرفته است.

بیمارستان افشار از دیگر بیمارستان های دولتی و مهم است که بخش قلب آن زبانزد است. این ‌بیمارستان در سال ۱۳۴۵ توسط مرحوم افشار از کارآفرینان و سرمایه داران شهیر خوشنام و خیر یزدی احداث گردیده است.

هم اکنون نیز بیمارستان دولتی در اقصی نقاط یزد به خدمت رسانی به بیماران یزدی و نیازمندان جنوب و جنوب شرق ایران مشغولند.

قداست طبابت در یزد

تاریخچه و قدمت طولانی طبابت در یزد به سده های قبل باز می گردد. طبابت در آن زمان نیز جزو علوم روز بوده و قطعا مدارسی مانند کمالیه، رکنیه و شمسیه در تربیت طبیب نیز نقش داشتند. محله دارالشفاء همانگونه که از اسم آن بر می آید محل استقرار طبیبان و دواخانه ها (عطاری ها) بوده و به نوعی محله ای مقدس شمرده می شده است.

تا قبل از ایجاد درمانگاه و بیمارستان به سبک جدید در یزد، طبیبان حاذقی چون مرتضی خان حافظ الصحه (حافظی)، ناظم الاطباء، میرزا عبدالوهاب ملکی مشهور به ملک الاطباء، محمدعلی ملکی (وزیربهداری دولت مصدق)، میرزا ابوالفضل ملکی معروف به مسیح الممالک(دکتر مسیح) و خاندان مدرسی که روسای اولیه بهداری بودند در شکل گیری نظام سلامت یزد کوشیده اند و در شکل گیری بعدی درمانگاه ها و بیمارستانهای یزد نقش بسزایی داشتند. بعنوان نمونه دکتر حافظ الصحه و دکتر میرزا ابوالفضل ملکی معروف مسیح الممالک (دکتر مسیح) که در راه اندازی بیمارستان مرسلین یزد و درمان رایگان بیماران نقش مکمل با دکتر(هنری  وایت) انگلیسی و دکتر( کلمن ) داشتند. روانشاد دکتر جلال مجیبیان از جمله شاگردان دکترملکی بودند.

اولین بیمارستان که نام آنرا از مرحوم پدرم علیخان وزیری که جزو نخستین هوشبران بیمارستانهای یزد بود به یاد دارم به نام (مریضخانه مرسلین) در محل گازرگاه به خاطرم می آید اما از تاریخ احداث آن که با حضور دکتر وایت و خانم اوریانا لاتام و بعدها دکتر کلمن و دیگر پرستاران در تاریخ ۱۲۷۷ توسط انگلیسی ها تاسیس شد که علاوه بر پزشکی تاثیراتی بر فرهنگ خصوصا بانوان داشت وتا اوایل دهه ۳۰ شمسی  فعال بود.

با شکل گیری تغییر لباس در زرتشتیان، درمانگاه زرتشتیان به نام سرتن تاتا در سال ۱۲۹۸ خورشیدی در محلی نزدیک آتشکده زیر نظر دکتر جمشید پتل شکل گرفت و تا سال ۱۳۱۳ که اولین زایشگاه برای زنان این شهر توسط زرتشتی خیر “گشتاسب خودی کلاه کوچه بیوکی” در سال ۱۳۱۶ به نام فرزند ناکامش (بهمن) افتتاح نمود؛ فعال بود.                                                                                                                       

با روی کار آمدن سلسله پهلوی و تشکیل وزارت صحه عامه ‌که بعد به بهداری تغییر نام داد در استانها نیز بیمارستانها مجانی با نام پهلوی شکل گرفت و نخستین اثر بیمارستان پهلوی یزد به سال۱۳۱۴ در خیابان فرخی فعلی باز می گردد که در زمان جنگ جهانی تعطیل شد و بعد از جنگ از حالت درمانگاه به بیمارستان تمام مجانی پهلوی تبدیل شد و سال ۱۳۲۷ افتتاح شد که کار بیمارستان مرسلین در یزد هم به پایان رسید.

گودرز مهربان از بازماندگان زرتشتیان خیرمند و از خاندان جهانیان که در ایجاد مرسلین نیز نقش داشت نتوانست به آرزوی دیرینه اش که ایجاد بیمارستان تمام یزدی باشد برسد اما ۵ فرزند گودرز مهربان اهتمام نشان داده به نام پدر به سال ۱۳۲۷ بیمارستان گودرز را احداث کردند و بهترین جراح و طبیب یعنی “پرفسور ابراشر” سالها در این بیمارستان به خدمت یزدیها در آورند تا سالیان سال این بیمارستانها تنها ملجاء بیماران دردمند یزدی بودند.

 از سال ۱۳۴۴ به بعد پزشکانی چون دکتر مرتاض، مرحوم دکتر شریعت، مرحوم دکتر رفیعی، ملک ثابت، دکتر بهشتی و دکتر صفدرپور، دکتر منتظری، دکتر محمد مهدی حسن پور و… مسئولیت بیمارستان گودرز را بر عهده داشتند. بیمارستان گودرز در سال ۱۳۵۹مجوز ۲۲۰ تختخوابی را دریافت و از سال۱۳۶۷ بیمارستان زیرنظر اداره کل اوقاف و امور خیریه اداره می شود.

روانشاد محمد هراتی یزدی تاجر و خیرمند بزرگوار یزدی دیگری بود که قدم در راه درمان مجانی کارگران گذاشت. علت آن؛ کارگری بودن جامعه یزد بود. این مجموعه بعدها به بیمارستان هراتی ارتقاء یافت و بیمارستان امیر المومنین را به سال ۱۳۴۵ راه اندازی کرد که آثارش هنوز در ابتدای خیابان به نام این خیرمند باقی است. همزمان طبیب و مجیب دلها جلال مجیبان ابتدا درمانگاه اختصاصی بانوان و کودکان و سپس زایشگاه و بیمارستان مجیبیان را در اوایل دهه ۵۰ ایجاد نمود که تاکنون نیز ادامه دارد و با نبودنش در عالم خاکی خیرمندی بر قرار است و توسط بانو مجیبیان اداره می شود.

 آنچه از این ‌گفتار در می یابیم اهمیت دادن به درمان بیماران دردمند در یزد بوده که بخش خصوصی شامل خیران زرتشتی و مسلمان با دولت همت نموده اند.