آیا کودتای نرم علیه ترامپ در حال شکل‌گیری است؟

متن پیش رو در مشرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.

برخی چهره‌های سرشناس در آمریکا دهه‌هاست در خصوص وجود یک «دولت عمیق» یا «دولت پنهان» ابراز نگرانی کرده‌اند، دولتی که بر سیاست گذاری عمومی، اعمال نفوذ می‌کند.
هم‌اکنون مفهوم «دولت عمیق» که قصد ایجاد شرایط برای سقوط دولت ترامپ را دارد در محافل یاران ترامپ و حامیان دولت کنونی آمریکا بسیار شایع شده است. برخی از کارشناسان معتقدند که این امر در واقع حقیقت دارد و برخی دیگر بر این باورند که اتصاف این لقب به مخالفان دولت، استراتژی دولت جهت غیرمشروع دانستن مخالفان خود و منحرف کردن اذهان عمومی از تندروی‌های خود است.

پایگاه تحلیلی بریتبارت به عنوان مرکز تفکرات «استیو بنون» مشاور استراتژیک رییس‌جمهور آمریکا خبر از یک نگرانی بزرگ در بین یاران و نزدیکان دانلد ترامپ داده و آن این است که دولت ترامپ به شدت از شکل‌گیری «دولت عمیق{۱}» علیه خود نگران است. این سیگنالی که وبسایت تحت مدیریت این شخص به مراکز هدف فرستاده، می‌تواند نشان از نگرانی بسیار زیاد حلقه‌ درونی یاران ترامپ داشته باشد. نزدیکان ترامپ معتقدند که هم‌اکنون رهبری این دولت عمیق در دستان بوروکرات‌هاست که کاملا در ارتباط با باراک اوباما رییس‌جمهور سابق هستند و اطلاعات درونی دولت را به بیرون درز می‌دهند.

برخی از تحلیلگران بر این اعتقادند که استیو بنون با این حرکت می‌خواهد هر گونه اعتراض و حرکتی معترضانه‌ای علیه اقدامات تند دولت ترامپ را غیرقانونی جلوه دهد. لذا به سراغ تزی رفته که بیشتر قشر محافظه‌کار به تاسی از این ادبیات در کشورهایی مثل ترکیه و مصر به سراغ آن می‌روند. مفهوم دولت عمیق در اواخر قرن بیستم در ترکیه مرسوم شد و منظور از آن اشاره به قشری بود که از درون دولت حاکم نیستند و به دلیل عدم تحمل آن می‌خواهند با ایجاد جنجال، توطئه، و درگیری و خشونت، قدرت آن را تضعیف کرده و موجب فروپاشی‌اش شوند. 

«نیت شنکان» نویسنده کتاب «دموکراسی در بحران: فساد، رسانه، و قدرت در ترکیه» معتقد است که در دولت عمیق، رهبران مافیایی، رهبران نظامی را به عنوان ابزار سرکوب، قتل، و شکنجه اقلیت به کار می‌گیرند و در این مسیر از عوامل دولت بهره گرفته می‌شود تا از ساختار قانون خروج کند و تخریب شود. «مایک لافگرن» نویسنده کتاب «دولت عمیق: سقوط قانون اساسی و ظهور دولت در سایه» معتقد است که دولت عمیق در آمریکا کمتر شکل خشونت فیزیکی را به خود دارد. نمو و شکل این دولت در آمریکا بدین صورت است که صاحبان قدرت در بخش دولتی و بخش خصوصی که بر سیاست‌های دولت تاثیرگذارند، بر اعضای جامعه اطلاعاتی تاثیرگذاری می‌کنند تا به دولت ضربه بزنند. «گلن گرینوالد» روزنامه‌نگاری که خبر افشای اطلاعات آمریکا توسط «ادوارد اسنودن» را افشا کرد، معتقد است که هم‌اکنون دولت عمیق در کاملترین و شدیدترین شکل خود، دولت ترامپ را تهدید می‌کند. او برای اثبات ادعای خود، به هجمه وسیعی که مخالفان ترامپ در رابطه با روسیه علیه وی ایجاد کرده‌اند اشاره می‌کند.

مشاوران ترامپ، به او گفته‌اند که بطور مستقیم به عبارت «دولت عمیق» اشاره نکند و برای رساندن منظورش به پیام‌های توئیتری اکتفا کند که اوباما را در آن مورد حمله قرار می‌دهد. به عبارتی، خملات متعدد اخیر ترامپ در توئیتر به باراک اوباما، این منظور را دارد که وی رهبر دولت عمیق علیه دولت ترامپ است.

در پیام اول، ترامپ مستقیما FBI را فاقد قدرت برای جلوگیری از افشاکنندگان اطلاعات کاخ سفید دانسته و در توئیت دوم، افشاکنندگان را از خود FBI‌ دانسته و خواستار پیدا کردن آنها شده که به اعتقاد وی با قرار دادن اطلاعات محرمانه دولت در اختیار رسانه‌ها، ضربه محکمی به آمریکا می‌زنند

هم‌اکنون، نزدیکان دولت ترامپ و در راس آنها استیو بنون قویا معتقدند که کارکنان قدیمی دولت اوباما و بوش که هم‌اکنون هم در بدنه سیستم هستند و عزل آنها سخت است، به رهبری باراک اوباما در حال شکل دادن یک کودتای نرم علیه ترامپ هستند. از سوی دیگر، نمایندگان حامی دولت هم در کنگره موضوع دولت عمیق را بر سر زبان‌ها انداخته‌اند. «استیو کینگ» -نماینده آیووا- در مجلس نمایندگان در گفتگو با نیویورک تایمز اظهار داشت: «دارم از خطری به نام دولت عمیق حرف می‌زنم که هر چه زودتر باید جلویش را بگیریم». یا «توماس ماسی» نماینده ایالت کنتاکی در مجلس نمایندگان در گفتگو با شبکه خبری CNN اظهار داشت: «دولت عمیق در پی ایجاد تنش در دولت ترامپ و ایجاد دشمنی با روسیه است. چرا باید کسانی مخالف رییس‌جمهور منتخب مردم باشند؟».

بسیاری از کارشناسان معتقدند که استفاده از این مفهوم در شرایط کنونی کاملا غلط است. اگر منظور از نیروهای سواره‌نظام دولت عمیق، کارمندهای دولت است که هست، پیوسته اینگونه بوده که کارمندان دولت بر حسب عادت دیرینه خود در تاریخ سیاسی آمریکا اخبار مربوط به دولت را به بیرون درز می‌داده‌اند و این چیز جدید نیست.

نیت شنکان، این هیاهو و جنجال راه افتاده توسط دولت ترامپ را یک نقشه قبلی و کارمندان دولت را وفادار به سیستم دانسته است. «تیمور کوران» استاد دانشگاه «دوک» معتقد است که تا زمانی که هیچ مدرکی دال بر توطئه علیه یک دولت وجود نداشت باشد، هر گونه ادعا در این زمینه از پایه و اساس باطل است. او ابراز داشت: «افشای اطلاعات دولتی ناشی از خشم یا ناراحتی یک نفر نسبت به دولت است اما اینکه بگوییم لشکرکشی کرده‌اند و طی سلسله مراتب سازمانی می‌خواهند دست به براندازی دولت بزنند، این قابل قبول نیست. «دیوید گرگن» تحلیلگر و اندیشمند سیاسی که گمانه «تاکتیک دولت برای غیرمشروع خواندن مخالفین» را مطرح کرده است، بر این باور است که «وقتی ترامپ پا به کاخ سفید می‌گذارد و در یک شب می‌خواهد مدل دولت را از ریشه عوض کند، خب طبیعی است که کارکنان دولت که سالهاست به این سیستم عادت دارند، بر علیه وی برخیزند. تغییر وضع کنونی سخت است و اکنون ترامپ در حال پی بردن به این است که تغییر فرهنگ دولت خیلی سخت‌تر از آن است که او گمان می‌کرد. در هر حال، این بازی تئوری توطئه باید پایان یابد».

پانویس:

{۱} برخی چهره‌های سرشناس در ایالات متحده آمریکا دهه‌هاست در خصوص وجود یک «دولت عمیق» یا «دولت پنهان» ابراز نگرانی کرده‌اند، دولتی که نگرانند فارغ از این که کدام حزب نهادهای دموکراتیک کشور را کنترل می‌کند، بر سیاست گذاری عمومی، اعمال نفوذ و کنترل می‌کند. به نوشتهٔ «فیلیپ گیرالدی» تسلسل قدرت متمرکز در مجتمع نظامی صنعتی، جامعه اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا، و وال استریت است، در حالی که «بیل مویرز» به توانگرسالاران و الیگارشها اشاره می‌کند. مایکل گلنون عالم سیاسی معتقد است این روند نتیجه‌ای تعیین سیاست از سوی بوروکراسی‌های حکومتی به جای مقامات انتخابی است.